تولد فرزند بعد از وفات والدین (از منظر فقه و حقوق)
نویسندگان: دکتر مسعود راعی و فهیمه ربیعی
ناشر: مجد سال: ۱۳۹۵
هر انسانی از لحاظ روحی، عاطفی و جسمی به فرزند نیاز دارد. این میل و گرایش به فرزندآوری و تولید نسل، امری فطری است و در قرآن کریم و احادیث شریف نیز به آن پرداختهشده است.
البته گاهی حکمت الهی اقتضاء میکند رابطه زوجیت که شیوه مهذب و منظم برای این میل فطری است، به تولد فرزند نینجامد.
از طرفی بشر در سایه علم و دانشی که موهبت الهی است، توانسته با نوآوریهای چشمگیر و شگفتآور در تولیدمثل انسانی و به کارگیری روشهای علمی مدرن در درمان ناباروری و پیدایش و توسعه مهندسی ژنتیک در امر توالد، ابواب جدیدی را در عالم پزشکی به روی زوجهای نابارور بگشاید. یکی از این مسایل نو پیدا در زمینه درمان ناباروری، تلقیح اسپرم و تخمک زوجین و تولید جنین حاصل از آن در خارج از رحم و محیط آزمایشگاه است. به وسیله این روش و با انتقال جنین در رحم زن نابارور امکان درمان بسیاری از ناباروریها فراهم میگردد. این روش برای نتیجهگیری بهتر مستلزم تولید جنینهای متعدد در آزمایشگاه و سپس انجماد آنها میباشد چرا که ممکن است بارها نیاز به قرار دادن جنین در یک رحم برای نتیجهگیری موفقیتآمیز باشد. از اینرو گاهی دهها جنین، تولید و سالها در آزمایشگاه به صورت منجمد نگهداری میشود.
با توجه به مدت نگهداری این جنینها و امکان فوت یکی یا هر دو زوجینی که جنینهای منجمد خود را در مراکز ناباروری حفظ کردهاند، تقاضای استفاده از جنینهای منجمد و به دنیا آوردن فرزند شخص متوفی از طرف خانواده یا همسر وجود دارد. همچنین امکان تقاضای واگذاری و اهدای این جنینها از طرف زوجهای نابارور دیگر نیز وجود دارد.
بنابراین در اینجا مسأله جدیدی شکل میگیرد و آن مسأله تولد فرزند از جنینهایی است که صاحبان آنها یا یکی از آنها از دنیا رفته است. این موضوع، مسایل متعدد و پیچیدهای در حوزههای اخلاق، فقه و حقوق به وجود آورده است که میبایست از طرف عالمان فقه، حقوقدانان و متخصصان به آنها پاسخ مناسب داده شود تا زمینه مناسب جهت وضع و تدوین قوانین و احکام جامع و راهگشا فراهم گردد.
اما مهمترین مسایلی که در این زمینه قابلطرح و بررسی است، برخی به مشروعیت انجام این عمل و شیوههای مختلف آن با استناد به دلایل فقهی و حقوقی برمیگردد و برخی نیز به وضعیت انتساب، ارث، نفقه، محرمیت و ازدواج، حضانت و ولایت کودکانی که آیا فرزندان مزبور حکم فرزندان پیشین این والدین را دارند یا ملحق به فرزندان کسانی میشوند که آنها را حمل کردهاند و یا در صورت پرورش در دستگاه به کودکانی ملحق میشوند که پدر و مادری ندارند.
در این کتاب تلاش میشود با تکیهبر اصول و قواعد کلی فقه و حقوق و نیز بهرهگیری از فتاوای فقها و اندیشههای حقوقی برای مسایل فوق پاسخ مناسب ارائه شود.
کتاب حاضر مشتمل بر سه فصل میباشد:
فصل اول با عنوان کلیات و مفهومشناسی، فصل دوم مشروعیت تولد فرزند بعد از وفات والدین و فصل سوم: تولد فرزند و احکام فقهی حقوقی آن از قبیل نسب، ارث، نفقه، حضانت، ولایت، محرمیت میباشد.
امید است با بررسی فقهی حقوقی این فرآیند، گامی مؤثر در حل مشکلات جامعه اسلامی برداشته باشیم.
منبع: سایت انتشارات مجد