ابلاغ چیست ؟

ابلاغ چیست ؟

یکی از مهم‌ترین ارکان دادرسی عادلانه، ابلاغ می باشد. می توان گفت تا ابلاغ صحیحی انجام نپذیرد و دوطرف دعوی، از زمان و مکان دادرسی اطلاع نداشته باشند جلسه دادرسی هم تشکیل نخواهد شد.
بنابراین می‌توان بیان کرد که اجرای صحیح و درست ابلاغ دادخواست و ضمایم به دو طرف دعوی باعث ایجاد عدالت و احقاق حق می باشد .مطلع شدن مخاطب از محتوای برگ ابلاغیه از اهمیت بالایی برخورد است هر چند که اجرای تشریفات ابلاغ از قواعد آمره می باشد.
به رساندن یک سند رسمی اعم از اوراق دعوا، خواه، اجرای احکام یا اجرا اسناد لازم‌الاجرا و مانند این به اطلاع شخص یا اشخاص معین با رعایت تشریفات قانونی مخصوص «ابلاغ» می‌گویند. در همه مواردی که به موجب مقررات این مبحث اوراق به غیرشخص مخاطب ابلاغ شود برای دادگاه این اوراق در صورتی دارای اعتبار است که به اطلاع مخاطب رسیده باشد.
اوراقی مانند : دادخواست و اخطار دعوت به جلسه دادرسی، احظاریه گواه، اظهارنامه، دادنامه و سایر اوراق رسمی رای مرحله تجدید‌نظر، برگ اجراییه اوراق دیوان عدالت اداری، ابلاغ اوراق واخواست اسناد تجاری و مانند اینها ، اوراق قضایی به حساب می آیند.
اوراق قضایی و اوراق رسمی تابع قانون آیین دادرسی مدنی و مقررات ابلاغ ، جز در موارد استثنایی مانند ابلاغ اجراییه صادره از مراجع ثبتی، ابلاغ میگردند .

اتواع ابلاغ:

۱- ابلاغ واقعی
ابلاغ زمانی صحیح میباشد که مامور ابلاغ، اوراق قضایی را به شخص مخاطب در مورد اشخاص حقیقی یا به اشخاص دیگری که صلاحیت وصول برگ را دارند در مورد اشخاص حقیقی، طبق تشریفاتی که در قانون مشخص شده است؛ تحویل داده و رسید دریافت کند.
۲- ابلاغ قانونی ابلاغ قانونی یعنی این‌که عدم اگر امکان ابلاغ اوراق قضایی به اشخاص مخاطب و صلاحیت‌دار در وصول اوراق قضایی وجود نداشته باشد در این صورت ابلاغ طبق تشریفات قانونی به نام ابلاغ قانونی به عمل می‌آید.

موارد ابلاغ واقعی

الف: نسبت به اشخاص حقیقی:
ابلاغ به خود شخص مخاطب در همان نشانی تعیین شده. ابلاغ به ولی یا قیم در مورد محجوران. ابلاغ اوراق در محل سکونت یا محل کار زن در مواردی که زن در منزل شوهر سکونت ندارد.
ب- نسبت به اشخاص حقوقی:
۱-اشخاص حقوقی عمومی: اوراق اخطاریه و ضمایم به رئیس دفتر ادارات دولتی و سازمان‌های وابسته به دولت و موسسه‌های مامور خدمات عمومی و شهرداری‌ها و نیز موسسه‌هایی که همه یا بخشی از سرمایه آنها متعلق به دولت است ابلاغ می‌شود.
همچنین در دعاوی مربوط به شعب اداره‌ها یا موسسه‌های فوق، اوراق به مسئول دفتر شعبه یا قائم‌مقام او ابلاغ خواهد شد.
۲- اشخاص حقوق خصوصی: دادخواست و ضمایم مربوط به دعاوی سایر اشخاص حقوقی ، به مدیریا قائم‌مقام او یا دارنده حق امضا ابلاغ خواهد شد. باید یادآور شویم درصورت عدم امکان ابلاغ اوراق دعوا در محل تعیین شده اوراق به آدرس آخرین محلی که به اداره ثبت شرکت‌ها معرفی شده، ابلاغ خواهد شد.

ابلاغ در دعاوی ورشکستگی و انحلال شرکت
در دو دعوای ورشکستگی و انحلال شرکت نیز باید مورد ابلاغ شود. در دعاوی مربوط به ورشکستگی اوراق قضایی نیز ابلاغ صورت میگیرد و به اداره تصفیه امور ورشکستگی یا مدیر تصفیه داده خواهد شد. در دعاوی شرکت‌های منحل شده اگر شرکت ها دارای مدیر تصفیه باشند اوراق قضایی به مدیر یا قائم‌مقام یا دارنده حق امضا ابلاغ می‌شود اما اگر دارای مدیر تصفیه نباشند، به آخرین مدیر قبل از انحلال در آخرین محلی که به اداره ثبت شرکت‌ها معرفی شده است ابلاغ خواهد شد.
آنچه که در ابلاغ واقعی مد نظر است «اطلاع یافتن» مخاطب است؛ منظور از ابلاغ « اطلاع یافتن » مخاطب می باشد یعنی هدف این است که برگه ابلاغ چه در مکان تعیین شده در برگه یا در هر محل دیگری که مامور او را ببیند، به او برسد.
موارد ابلاغ قانونی
الف- نسبت به اشخاص حقیقی
در صورتی که طرف ابلاغ از دریافت اوراق قضایی امتناع نماید ، مامور ابلاغ باید برگ را به دفتر دادگاه تحویل و مراتب را گزارش نماید.
در مواردی ابلاغ به اقوام و خادمان طرف مقابل قانونی می باشد که:
۱- مامور ابلاغ نتواند اوراق را به شخص خوانده برساند. مثلا خوانده در محل حضور نداشته باشد یا از گرفتن برگ‌های اخطاریه خودداری کند.
۲-ابلاغ در همان نشانی تعیین شده انجام شده باشد.
۳-مامور ابلاغ برگ ابلاغیه را به یکی از بستگان یا خادمان او که سن و وضعیت ظاهری آنان برای تمییز اهمیت اوراق یاد شده کافی باشد بدهد.
در صورت که اقوام و خادمان طرف ابلاغ نیز از دریافت برگه ابلاغیه خودداری مامور ابلاغ این موضوع را در اخطاریه قید می‌کند و نسخه دوم را در نشانی تعیین شده الصاق می‌کند و برگ اول را با سایر اوراق دعوا برگشت می‌دهد. در این صورت خوانده می‌تواند تا جلسه رسیدگی به دفتر دادگاه مراجعه و با دادن رسید اوراق مربوط را دریافت کند.

وقتی طرف جای مشخصی ندارد :

برای این که ابلاغ محقق شود ابلاغ ، باید به آدرس طرف مقابل برده شود، حالا اگر این مکان مشخص نباشد یا خواهان نتواند نشانی خوانده را معین کند یا خوانده در نشانی اعلام شده توسط خواهان شناخته نشود یا خواهان نتواند نشانی دقیق او را تعیین و اعلام کند؛ در این صورت اوراق از طریق یکی از روزنامه‌های کثیر‌الانتشار بنا به درخواست و هزینه خواهان و دستور دادگاه به خوانده ابلاغ می‌شود.
در این باره سه نکته را به خاطر داشته باشید : ۱- تاریخ انتشار آگهی تا جلسه رسیدگی نباید کمتر از یک ماه باشد.۲- تاریخ انتشار آگهی، تاریخ ابلاغ قانونی محسوب می‌شود.۳- ابلاغ اوراق قضایی از طریق روزنامه تنها در مورد اشخاص حقیقی پیش‌بینی شده است.
ابلاغ نسبت به مخاطبان غیرمحصور معین:
زمانی که مخاطبان یک ابلاغ زیاد باشند و ثبت اسامی تمامی آنها بر روی دادخواست غیرممکن باشد و ابلاغ به تک تک آنها نیز میسر نباشد مثلا: اهالی معین یک ده یا شهر یا بخشی از شهر که عده آنها زیاد یا به قول قانون مدنی غیرمحصور باشد است ابلاغ در دو مرحله انجام می‌شود:
۱-مفاد برگه ابلاغ در یکی از روزنامه‌های کثیر‌الانتشار به هزینه خواهان منتشر گردد.
۲- ابلاغ یک نسخه از دادخواست به شخص یا اشخاصی که خواهان آنها را معارض خود معرفی می‌کند.اگر تعداد مخاطبان محدود باشد به نحوی که بتوان به تعداد خواندگان به علاوه یک برگه ابلاغ صادر کرد باید ابلاغ به تک‌تک آنها صورت بگیرد.

ابلاغ قانونی نسبت به اشخاص حقوقی، حقوق عمومی:

چنانچه رئیس دفتر یا قائم‌مقام او از اخذ اوراق «در دعاوی راجع به ادارات دولتی و سازمان‌های وابسته به دولت و موسسه‌های مامور خدمات عمومی و شهرداری‌ها و موسسه‌هایی که همه یا بخشی از سرمایه آنها متعلق به دولت است» امتناع نمود، مامور ابلاغ مراتب را ( بدون نیاز به الصاق نسخه دوم اخطاریه به محل) در برگ اخطاریه قید و اوراق را برگشت می‌دهد.در این مورد خودداری از گرفتن اوراق اخطاریه و ضمایم و ندادن رسید، تخلف از انجام وظیفه خواهد بود و به‌وسیله مدیر دفتر دادگاه به مراجع صالحه اعلام و به مجازات مقرر در قانون رسیدگی به تخلف‌های اداری محکوم خواهند شد.همچنین در صورتی‌که مدیر یا قائم‌مقام او یا دارنده حق امضا از گرفتن اوراق امتناع کند، حالت امتناع در برگ اخطاریه قید و اعاده می‌شود.( بدون نیاز به الصاق) و اگر ابلاغ اوراق دعوا به مدیر یا قائم‌مقام یا دارنده حق امضا وجود نداشته باشد به مسئول موسسه یا دفتر ابلاغ ‌می‌شود.به یاد داشته باشید اگر مسئول دفتر از دریافت ابلاغیه امتناع کند، مامور ابلاغ در اخطاریه این خودداری را قید کرده و نسخه دوم را در محل الصاق می‌کند و به این ترتیب روش ابلاغ قانونی انجام می‌گیرد.

ابلاغ توسط برخی افراد خاص:

اگر ابلاغ در محل کار کارمندان دولت و موسسه‌های مامور به خدمات عمومی و شرکت‌ها انجام شود، اوراق به کارگزینی قسمت مربوط یا نزد رئیس کارمند مربوط ارسال می‌شودو این اشخاص بعنوان مسئول ابلاغ، باید حداکثر به مدت ده روز اوراق را ابلاغ نمایند .در غیر این صورت به مجازات مقرر در قانون رسیدگی به تخلف‌های اداری محکوم می‌شوند.
ابلاغ توسط ماموران کنسولی یا سیاسی به خوانده ای که خارج از کشور است به عمل می‌آید. این ماموران دادخواست و ضمایم را برای خوانده می‌فرستند و مراتب را از طریق وزارت امور خارجه به اطلاع دادگاه می‌رسانند.اگر ماموران کنسولی یا سیاسی در کشور محل اقامت خوانده، نباشند این اقدام را وزارت امور خارجه به روشی که مناسب بداند، انجام می‌دهد.
اگر خوانده در حوزه دادگاه دیگری قرار داشته باشد: دادخواست و ضمایم آن توسط دفتر آن دادگاه به هر وسیله‌ای که ممکن باشد ابلاغ می‌شودو یا اگر در محل اقامت خوانده دادگاهی نباشد: ابلاغ توسط ماموران انتظامی یا بخشداری یا شورای اسلامی محل یا پست سفارشی دو قبضه انجام می‌شود.

نویسنده

وکیل پایه یک مهرداد طالبی

See author's posts