مباحث مقررات ملي ساختمان / مبحث بیست و یکم

مقدمه
در اجرای فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری در تاکید بر لزوم اهتمام دولت به مسأله پدافند غیر عامل و ارائه تدابیر کارساز در این باب و عملی نمودن آنها، همچنین تأکید معظم‌له بر داشتن طرح پدافند غیر عامل برای کلیه پروژه‌ها و تأسیسات کشور و نیز در اجرای ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، وزارت راه و شهرسازی برای اولین بار اقدام به تشکیل کمیته تخصصی مبحث بیست‌و‌یکم مقررات ملی ساختمان به منظور تدوین مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان با عنوان «پدافند غیرعامل» نمود. مبحث بیست و یک مقررات ملی ساختمان شامل اصول و قواعدی است که در صورت به کارگیری آنها می‌توان به اهداف پدافند غیرعامل از قبیل افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، ارتقاء پایداری ملی، تداوم فعالیت‌های ضروری و تسهیل مدیریت بحران نایل گردید. در این مبحث که همانند سایر مباحث مقررات ملی ساختمان در سراسر کشور لازم الاجرا می‌باشد ضمن ارائه تعریف و مفهوم پدافند غیرعامل به ارائه دامنه کاربرد مبحث و همچنین به کارکرد پدافند غیرعامل در معماری، سازه و تأسیسات برقی و مکانیکی نیز پرداخته شده است. در این مقررات، ساختمان‌ها بر مبنای نوع کاربری آن، تعداد ساکنین یا شاغلان درون ساختمان، ارزش ساختمان و … به پنج گروه اهمیتی با درجه اهمیت ویژه (۱)، بسیار زیاد (۲)، زیاد (۳)، متوسط (۴) و کم (۵) طبقه‌بندی شده‌اند که مقررات ارائه شده در اولین ویرایش مبحث در حال حاضر صرفاً در خصوص ساختمان‌های گروه اهمیتی ۲، ۳ و ۴ ارائه گردیده است.
در فصول مربوط به الزامات پدافند غیرعامل در طراحی سازه به مشخصه‌های مکانیکی و دینامیکی مصالح مقاوم در برابر انفجار و سیستم‌های سازه‌ای مقاوم در برابر انفجار پرداخته شده است . در تعیین بارهای انفجاری به منظور طراحی سازه‌های مقاوم در برابر انفجار ضوابط مندرج در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان (بارهای وارد بر ساختمان) ملاک عمل می‌باشد. همچنین در خصوص ضوابط اختصاصی طراحی سازه‌های بتن‌آرمه و فولادی به مباحث نهم و دهم مقررات ملی ساختمان ارجاع گردیده است. از آنجا که این مبحث برای اولین بار تدوین و ارائه گردیده، بی تردید دارای نواقص و کاستی‌هایی است که تقاضا دارد مهندسان و بهره‌برداران محترم نظرات ارزنده و سازنده خویش را جهت بررسی و لحاظ در ویرایش‌های بعدی به این کمیته ارسال نمایند.

فهرست مطالب
فصل اول
۲۱-۱ کلیات
۲۱-۱-۱ مفاهیم
۲۱-۱-۱-۱ تعریف پدافند غیرعامل
۲۱-۱-۱-۲ مفهوم پدافند غیرعامل
۲۱-۱-۲ تهدیدات
۲۱-۱-۳ هدف
۲۱-۱-۴ دامنه کاربرد
۲۱-۱-۵ کارکرد پدافند غیرعامل در مقررات ملّی ساختمان
۲۱-۱-۵-۱ شهرسازی
۲۱-۱-۵-۲ معماری
۲۱-۱-۵-۳ سازه
۲۱-۱-۵-۴ تاسیسات
۲۱-۱-۶ گروه‌بندی ساختمان‌ها
۲۱-۱-۷ بارهای ناشی از انفجار
۲۱-۱-۸ تعاریف
فصل دوم
۲۱-۲ ملاحظات معماری
۲۱-۲-۱ کلیات
۲۱-۲-۱-۱ رابطه معماری و پدافند غیرعامل
۲۱-۲-۲ ملاحظات طراحی محوطه
۲۱-۲-۲-۱ جانمایی ساختمان
۲۱-۲-۲-۲ فضاهای باز
۲۱-۲-۲-۳ ورودی⁭ها
۲۱-۲-۲-۴ مسیرهای دسترسی
۲۱-۲-۲-۵ جان⁭پناه⁭ها و دیوارهای محافظ
۲۱-۲-۲-۶ طراحی پله و شیبراه در محوطه
۲۱-۲-۲-۷ مصالح سطوح کف معابر
۲۱-۲-۳ طراحی معماری
۲۱-۲-۳-۱ طراحی حجم ساختمان
۲۱-۲-۳-۲ عناصر الحاقی
۲۱-۲-۳-۳ جداره خارجی ساختمان
۲۱-۲-۳-۴ رابطه فضای امن با سایر فضاها
۲۱-۲-۳-۵ مسیرهای حرکت
۲۱-۲-۳-۶ طراحی نمای جداره خارجی ساختمان‌
۲۱-۲-۳-۷ طراحی قاب و مهاربندی پنجره
۲۱-۲-۳-۸ سایر بازشوها
۲۱-۲-۳-۹ تیغه بندی و عناصر غیرسازه‌ای
۲۱-۲-۳-۱۰ آسانسور و پلکان
۲۱-۲-۴ فضاهای امن
۲۱-۲-۴-۱ تعریف فضای امن
۲۱-۲-۴-۲ جانمایی فضای امن
۲۱-۲-۴-۳ مصالح و اعضای داخلی
۲۱-۲-۴-۴ الزامات طراحی فضای امن
۲۱-۲-۵ پناهگاه
۲۱-۲-۵-۱ درجه اهمیت پناهگاه
۲۱-۲-۵-۲ انواع پناهگاه
۲۱-۲-۵-۲-۱ گروه بندی پناهگاه‌ها از نظر درجه اهمیت
۲۱-۲-۵-۲-۲ گروه بندی پناهگاه‌ها از نظر نوع عملکرد
۲۱-۲-۵-۲-۳ گروه بندی پناهگاه‌ها از نظر مدت زمان اقامت
۲۱-۲-۵-۳ پناهگاه‌های اختصاصی و عمومی ⁭
۲۱-۲-۵-۴ جانمایی پناهگاه ⁭
۲۱-۲-۵-۵ ظرفیت پناهگاه
۲۱-۲-۵-۶ مشخصات پناهگاه
۲۱-۲-۵-۷ فضای داخلی پناهگاه
۲۱-۲-۵-۸ محفظه هوابند
۲۱-۲-۵-۹ ورودی پناهگاه
۲۱-۲-۵-۱۰ راههای فرار و خروجیهای اضطراری
۲۱-۲-۵-۱۱ روانبخشی پناهگاه⁭ها
فصل سوم
۲۱-۳ مشخصه‌های مکانیکی و دینامیکی مصالح
۲۱-۳-۱ کلیات
۲۱-۳-۲ مصالح مناسب برای سازه‌های انفجاری
۲۱-۳-۲-۱ بتن مسلح
۲۱-۳-۲-۲ مصالح بنایی مسلح
۲۱-۳-۲-۳ مصالح سنگدانه‌ای
۲۱-۳-۲-۴ مصالح نما
۲۱-۳-۲-۵ فولاد ساختمانی
۲۱-۳-۳ ویژگی‌های دینامیکی مواد
۲۱-۳-۳-۱ ضریب افزایش مقاومت (SIF)
۲۱-۳-۳-۲ ضریب افزایش دینامیکی (DIF)
۲۱-۳-۳-۳ تنش تسلیم طراحی در سازه‌های مقاوم در برابر انفجار
فصل چهارم
۲۱-۴ سیستم‌های سازه‌ای مقاوم در برابر انفجار
۲۱-۴-۱ کلیات
۲۱-۴-۲ سیستم‌های رایج برای ساختمان‌
۲۱-۴-۲-۱ دیوار بنایی مسلح
۲۱-۴-۲-۲ دیوار بتنی پیش‌ساخته
۲۱-۴-۲-۳ دیوار بتنی درجا
۲۱-۴-۲-۴ قاب‌ قوسی و شیبدار (با سقف سبک)
۲۱-۴-۳ سیستم‌های رایج برای سازه‌ پناهگاهی
۲۱-۴-۳-۱ سازه‌ پناهگاهی مدفون و نیمه مدفون درجا
۲۱-۴-۳-۲ سازه‌های‌ پناهگاهی مدفون و نیمه مدفون پیش ساخته
فصل پنجم
۲۱-۵ تاسیسات برقی و مکانیکی
۲۱-۵-۱ الزامات قانونی
۲۱-۵-۱-۱ دامنه کاربرد
۲۱-۵-۱-۲ ساختمان‌های موجود
۲۱-۵-۲ مقررات کلی
۲۱-۵-۳ تاسیسات برقی
۲۱-۵-۳-۱ سیستم الکتریکی
۲۱-۵-۳-۲ سیستم ارتباطی و مخابراتی
۲۱-۵-۳-۳ سامانه برق اضطراری
۲۱-۵-۳-۴ مبدل‌های برق
۲۱-۵-۴ تاسیسات مکانیکی
۲۱-۵-۴-۱ کلیات
۲۱-۵-۴-۲ تاسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع
۲۱-۵-۴-۳ تاسیسات بهداشتی
۲۱-۵-۴-۳-۱ سیستم آبرسانی
۲۱-۵-۴-۳-۲ تاسیسات فاضلاب
۲۱-۵-۴-۴ لوله‌کشی گاز طبیعی ساختمان
۲۱-۵-۴-۵ تاسیسات اطفاء حریق
۲۱-۵-۵ آسانسور و پله برقی
۲۱-۵-۵-۱ آسانسورهای اضطراری
۲۱-۵-۶ تاسیسات پناهگاه
۲۱-۵-۶-۱ کلیات
۲۱-۵-۶-۲ تاسیسات برقی
۲۱-۵-۶-۳ تاسیسات تهویه و تعویض هوا
۲۱-۵-۶-۴ تاسیسات بهداشتی