محققان پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری با استفاده از سویه باکتریهای بومی خاک، مادهای را برای تثبیت ارائه کردند که به گقته آنها علاوه بر آنکه در محیط امکان کاشت گیاه وجود دارد در اکوسیستم منطقه نیز اختلالی ایجاد نخواهد کرد.
فرید حیدری مدیر تجاری سازی و ارتباط با صنعت پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در گفتوگو با ایسنا، ضمن بیان این مطلب با اشاره به معضلات کشور در زمینه ریزگردها گفت: طوفانهای ریزگرد دارای دلایل مختلفی است که یکی از آنها خشکسالی در ایران و سایر کشورهای همسایه و عدم مدیریت صحیح بر بیابانها است. این امر موجب شده که برای بسیاری از شهروندان طوفانهای ریزگرد تبدیل به معضل شود به گونهای که دامنه ریزگردها به تهران نیز رسیده است.
حیدری با تاکید بر اینکه برخی از کانونهای ریزگرد در داخل و برخی در خارج هستند، یادآور شد: در گذشته برای مدیریت این کانونها اقداماتی از جمله مدیریت منابع آب صورت میگرفت تا کانونهای ریزگرد ایجاد نشوند.
وی با بیان اینکه کانونهای ریزگرد با استفاده از روشهای مختلف مانند کاشت گیاهان و مالچ پاشی مهار میشوند، اظهار کرد: امروزه به دلیل وسعتی که این کانونها پیدا کردهاند و اینکه خشکسالی در کشور ادامه یافته است باید به دنبال روشهای جدید برای مهار کانونهای ریزگرد باشیم.
مدیر تجاری سازی و ارتباط با صنعت پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، بیوتکنولوژی را یکی از روشهایی دانست که میتواند در اجرای موفق مهار کانونهای ریزگرد نقش موثری ایفا کند و ادامه داد: از این رو محققان این پژوهشگاه از این فناوری برای تثبیت خاک به منظور ایجاد کانونهای ریزگرد استفاده کردند.
وی اضافه کرد: برای این منظور باکتریهایی را شناسایی کردیم که قادر هستند دانههای خاک را به یکدیگر بچسبانند و لایه مقاومی را در برابر بادها و طوفانها ایجاد کنند به نحوی که بعد از اینکه این خاک در معرض این باکتری قرار گرفت مانند سیمان سفت میشود.
نمونه سیمان زیستی تولید شده برای تثبیت خاک
حیدری عنوان محصول تولید شده در این زمینه را “سیمان زیستی” دانست و گفت: نتایج آزمایشهایی که در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و کانونهای ریزگرد اجرایی شد نشان میدهد که حداقل به مدت یک سال بعد از پاشش مالچ زیستی، سیمان زیستی ایجاد شده و در آن شکست ایجاد نشده و مانع از بروز ریزگرد در مناطقی شده است که این سیمان استفاده شده است.
وی مزیت سیمان زیستی را امکان رشد گیاه در محیطهای حاوی این ماده دانست و گفت: این محصول تداخلی با سیستم طبیعی و اکوسیستم منطقه ندارد در حالی که مالچ پاشی با مواد نفتی در اکوسیستم منطقه تداخل ایجاد میکند.
حیدری با تاکید ترکیبات سیمان زیستی برگرفته از خاک است، ادامه داد: در این محصول موادی اضافه نشده است و تنها به روشی دست یافتیم که بتوانیم از سیمان زیستی به نحو بهینه استفاده کرده و از آن بهرهبرداری کنیم.
وی با بیان اینکه این طرح در مرحله ثبت اختراع است، افزود: سویههای باکتریهای استفاده شده در این محصول از خاک منطقه گرفته شده است و میتواند باعث ایجاد سیمان بر بستر خاک شود در نتیجه سطح بسیار سفتی را ایجاد میکند.
ایجاد سطح سفت در کانون ریزگرد
حیدری در خصوص منبع تغذیه این باکتریها توضیح داد: همراه با باکتری مواد مغذی و مواد مورد نیاز باکتری به خاک پاشیده میشوند و در نتیجه باکتری در مدتی که سیمان را تولید میکند به مواد مغذی دسترسی داشته باشد.
به گفته وی در هر بار که بارشی صورت میگیرد این باکتری به اعماق خاک میرود و میتواند در اعماق خاک لایه ضخیمتری از سیمان زیستی را ایجاد کند.
نمونه تثبیت خاک کویر مرنجاب با سیمان زیستی
حیدری با تاکید بر اینکه این باکتریها در اعماق خاک میتوانند زنده باقی بمانند، گفت: میزان زنده ماندن این باکتریها بستگی به شرایط جوی و محیطی دارد ولی قابلیت زنده ماندن در محیط را دارند.