
به جمعیت سالمندی
سرشماری سال ۹۵ نشان میدهد بیش از هفت میلیون و چهارصد هزار نفر بهعبارتی حدود ۲۸/۹درصد جمعیت کشور در گروه سنی سالمند قرار دارند. البته اشاره به این نکته ضرورت دارد که سالخوردگی جمعیت بهجز در مناطق محدودی مانند افریقا که هنوز مرگ و میر بالای ناشی از بیماری های واگیر وجود دارد، پدیده جهانی بهشمار میرود. از سوی دیگر طبق اظهارات محسن سلماننژاد، رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان، سالانه ۷۰۰ هزار سالمند به جمعیت سالمندی کشور اضافه میشود. همچنین در تهران نیز یک میلیون و ۳۰۰ هزار سالمند وجود دارد. موضوع دیگر اینکه تعداد افراد بالای ۸۰ سال در کشور به بالای یک میلیون نفر میرسد.
برنامه ملی برای سالمندان نداریم
اما در این میان جالبترین آمار این است که در حال حاضر ۶ هزار نفر با سن بالای ۱۰۰ سال در کشور زندگی میکنند که نسبت جنسیتی آنها مساوی و ۵۰ به ۵۰ است. با این وجود اما طبق اظهارات کاظم نظمده، مدیر کل دفتر توانمندسازی معلولان سازمان بهزیستی اگرچه در بیشتر کشورها یک برنامه ملی و راهبردی در حوزه سالمندی وجود دارد، ولی متاسفانه در ایران هر یک از دستگاهها اقدام به ارائه خدمات به سالمندان میکنند و ما فاقد یک برنامه ملی در این زمینه هستیم. موضوعی که بهطور قطع میتواند در خدمات رسانی به این قشر مشکلات قابل توجهی را ایجاد کند.
فعالیت موازی
چندین دستگاه و سازمان
این درحالی است که دستگاههای مختلفی مانند سازمانهای تامین اجتماعی، بهزیستی و بازنشستگی کشور و وزارت بهداشت، در این حوزه فعالیت دارند. ولی واقعیت این است که هر یک از این نهادها و سازمانهای برای خودش فعالیت میکند که گاها شاهد موازیکاریهایی نیز هستیم. آنچه که نظمده درباره آن اینگونه بیان کرده است، سازمان بهزیستی، تامین اجتماعی هر یک برای خود فعالیت میکنند به طوریکه ما باید شاهد فعالیت همه دستگاهها در کنار هم باشیم و از فعالیتهای بین بخشی بپرهیزیم و زمانی که این اتفاق بیفتد شاهد اقدامات خوبی در حوزه سالمندی خواهیم بود.
سیاستگذاریها چگونه است؟
با این وجود باید بیان کرد که سالمندان در ایران شاهد سیاستگذاریهایی نیز بوده است، به طور نمونه میتوان به بند هفت سیاستهای جمعیتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری اشاره کرد که شامل فرهنگ سازی برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط لازم برای تأمین سلامت و نگهداری آنها در خانواده میشود، علاوه براین پیشبینی ساز و کار لازم برای بهرهمندی از تجارب و توانمندیهای سالمندان در عرصههای مناسب را نیز مد نظر قرار داده است. زیرا همانطور که مدیر کل دفتر توانمندسازی معلولان سازمان بهزیستی گفته است؛ سالمندان ظرفیت و پتانسیل قابل توجهی دارند و تجربههای خوبی را در سالهای اخیر کسب کردهاند. بنابراین میتوان از ظرفیت آنها در پیشرفت کشور استفاده کرد، تا جایی که اگر سالمندان را حذف کنیم از توسعه و پیشرفت بازخواهیم ماند.
رویکرد برنامه تحول نظام سلامت
علاوه براین در برنامه تحول نظام سلامت هم ارائه خدمات فعال به سالمندان جزء برنامههای تحول سلامت محسوب میشود که خدمات نوین سلامت به روستاییان و شهرهای زیر ۲۰هزار نفر و خدمات نوین سلامت به حاشیهنشینان و شهرهای ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر را در بر میگیرد، البته خدمات نوین سلامت به جمعیت شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر و کلانشهرها نیز در این مقوله جای دارد.
اجرایی شدن سند ملی سالمندان
به هرحال باید گفت همانطور که آمارها نشان میدهد و علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت نیز بیان کرده است؛ بیش از ۹ درصد ایرانیان، سالمند هستند و براین اساس سیاستگذاریهایی هم در این خصوص انجام شده است. مواردی که به بخشی از آنها پیشتر اشاره شد. به موضوعات عنوان شده باید اجرایی شدن سند ملی سالمندان، تعاملات و هماهنگی های درون و برون بخشی با نهاد ها، سازمان ها و … را نیز اضافه کرد که مرتبط با برنامههای سالمندی بوده و به منظور حساسسازی مسئولان در جهت اهمیت سالخوردگی جمعیت، سلامت سالمندان و تکریم آنها مدنظر قرار گرفته است. به هر حال باید گفت با توجه به افزایش امید به زندگی و سطح رفاه، در دو دهه آینده بیش از ۳۰ درصد جمعیت تهران را سالمندان تشکیل میدهند. آنچه که داریوش بیاتنژاد، مدیر کل سازمان بهزیستی استان تهران هم به آن اشاره کرده است. علاوه براین بر اساس آمارها و ارقامهای عنوان شده در آینده نزدیک یک پنجم جمعیت دنیا را سالمندان در بر میگیرند و از دلایل آن میتوان امید به زندگی و افزایش سطح رفاه در دنیا اشاره کرد که البته در کشور ما نیز با توجه به فراهم شدن زیرساختها و رفاه اجتماعی در ۱۵ تا ۲۰ سال آینده شاهد افزایش این آمار به میزان عنوان شده هستیم. آنچه موجب شده تا در دو سال گذشته سند سالمندی به تصویب برسد و در این سند اهداف و راهبردها مشخص شود. ضمن اینکه فاز عملیاتی آن با مشاوران داخلی و خارجی در حال پیگیری است. به گفته رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان این اقدامات با این هدف دردستور کار قرار گرفته است که بتوان برنامهریزی درستی برای حوزه سالمندی داشته باشیم. در این میان نباید از یاد برد که سالمندی بیماری نیست، در واقع تغییرات فیزیولوژیک است که محدودیتهایی ایجاد میکند و براین اساس سازمانها و نهادهای متولی ساماندهی نیازهای این گروه سنی باید با برنامهریزی درست قادر خواهد بود نه تنها مشکلات این افراد را حل کنند، بلکه به غلبه بر محدودیتها شرایط بهتری را برای زندگی آنها در خانواده و جامعه فراهم آورند، آنچه این روزها به بهانه هفته سالمندی نیز باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.