
در کلیه نظامهای سیاسی و حکومتی جهان، قانون اساسی بالاترین سند و منبع سیاسی رسمی نظام حکومتی است. قانون اساسی هر کشور مجموعه قواعدی است که ساختار حکومت، قوای سه گانه و ساختار یک کشور، حدود و ثغور سیاست خارجی، ارتش و نهادهای متفاوت را مشخص میکند. قانون اساسی معتبرترین سند و غنیترین منبع قوانین هر کشور محسوب میشود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم مبین نهادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران بر اساس اصول و ضوابط اسلامی است که انعکاس خواست قلبی امت اسلامی است. ویژگی بنیادی این انقلاب نسبت به دیگر نهضتهای ایران در سده اخیر، مکتبی و اسلامی بودن آن است، ملت مسلمان ایران پس از گذر از نهضت ضداستبدادی مشروطه و نهضت ضداستعماری ملی شدن نفت به این تجربه گرانبار دست یافت که علت اساسی و مشخص عدم موفقیت این نهضتها مکتبی نبودن مبارزات بوده است. اما قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران برگرفته از آرمان مقدس اهداف و دورنمای انقلاب اسلامی تنظیم شده است. قانونی که در اصل اول خود مینویسد: «حکومت ایران جمهوری اسلامی است که ملت ایران، بر اساس اعتقاد دیرینه اش به حکومت حق و عدل قرآن، در پی انقلاب اسلامی پیروزمند خود به رهبری مرجع عالیقدر تقلید آیتالله العظمی امامخمینی، در همهپرسی دهم و یازدهم فروردین ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و هشت هجری شمسی برابر با اول و دوم جمادیالاولی سال یکهزار و سیصد و نود و نه هجری قمری با اکثریت ۹۸٫۲درصد کلیه کسانی که حق رای داشتند، به آن رای مثبت داد». روزنامه «حمایت» به مناسبت ۱۲ آذر روز قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در گفتوگو با ابولفضل ابوترابی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس به بررسی ابعاد مختلف این قانون پرداخته که در ادامه میخوانید:
ابوترابی درخصوص ویژگیهای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با قوانین اساسی دیگر کشورها، اظهار داشت: در قانوناساسی ما یک اصل مترقی وجود دارد که آن اصل «ولایت مطلقه فقیه» است که این اصل باعث میشود هیچگاه در قانوناساسی به بنبست برنخوریم. وی افزود: در هر جایی که مشکلی پیش آمده این اصل به داد مملکت رسیده است و در مواقع اضطراری نظام را از بنبست خارج کرده است. این اصل باعث بهروزرسانی کشور میشود و با مصلحتاندیشیهایی که در این اصل وجود دارد باعث وصول به اهداف اصلی قانون اساسی میشود و در واقع این اساسی است که در هیچ کدام از قوانین اساسی روز دنیا دیده نشده است.
عضو کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی در ادامه به ویژگی مهم مردمسالاری در قانون اساسی ایران اشاره کرد و گفت: در قانون اساسی ما تمام ارکان به صورت مستقیم و غیرمستقیم توسط مردم انتخاب میشوند که انتخاب رییسجمهوری، نمانیدگان مجلس شورای اسلامی، شوراهای شهر و روستا و خبرگان که اعضای آن رهبر را انتخاب میکنند، از این دسته است. انتخابهای مهم اینچنینی باعث میشود که بحث مردمسالاری کاملا رعایت شود. البته در قانون اساسی نوآوریهایی هم داریم که این نوآوریها نقش مهمی را در قانوناساسی را برعهده دارند، مثلا مجمع تشخیصمصلحتنظام که تنها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و کاملا منحصربفرد است.
وی ادامه داد: در انتخاب رییسجمهور در ایران که ابعاد بینالمللی هم دارد، رییسجمهوری جمهوری اسلامی همترازی دارد با روسای جمهور دیگر کشورها، اما در بسیاری از کشورهای دیگر، بعد از رییسجمهور، نخستوزیر وظیفه انتخاب کابینه را به عهده دارد. در کشور ما مستقیم شخص رییسجمهوری کابینه را انتخاب میکند یعنی حتی در انتخاب کابینه نیز مردم نقش دارند که این موضوع تجلی کامل اراده مردم در امور کشور است و این نیز یکی از نقاط مهم تفاوت بین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و قوانین اساسی دیگر کشورهاست.
ابوترابی به ظرفیتهای بالای نهادهای قانونی کشور که در قانون اساسی به آنها اشاره و برای آنها سهم قائل شده است، اشاره کرد و افزود: وجود شوراهای اسلامی شهر وروستا در روند حقوق اساسی ایران بسیار تعیین کننده است ، زیرا اختیارات بسیاری در قانوناساسی به شوراها داده شده و این نیز در جهان کمنظیر است. هرچند که بعضی اختیارات شوراها که از بندهای قانوناساسی است، هنوز اجرایی نشده است. ظرفیتهای دیگری مثل تامیناجتماعی همگانی و مسکن همگانی و بحث درمان و سلامت همگانی که جزو اصول قانوناساسی است نیز جزو نکات مهم قانوناساسی کشور ماست.
ابوترابی در ادامه به کینهورزی برخی دشمنان نظام درخصوص اصول مترقی و منعطف قانون اساسی کشورمان اشاره کرد و اظهار داشت: موضوع عداوت دشمنان در همه زمینهها هست. البته خود قانون با ظرفیتهای بسیارش، پاسخ محکمی به یاوهگویی دشمنان داده است. به طور مثال ما در قانون اساسی، بندهایی در مورد اقلیتهای مذهبی وجود دارد که در کمتر جایی در دنیا قابل
دیدن است.
در حال حاضر نمایندگان اقلیتهای مذهبی در مجلس هستند که با حداقل رأی ممکن وار مجلس شدهاند ولی همتراز با بقیه نمایندگان کشور و مانند نمایندهای با بیش از یک میلیون رای هستند. بررسی کنید که بعضی از این نمایندگان اقلیت با دوهزار رای به مجلس آمدهاند ولی اختیارات و قدرت آنها با بقیه برابری میکند، این نشان از این برابری و حقی است که در قانون اساسی برای اقلیتهای قائل شده است. وی ادامه داد: باید تاکید کرد که برآبری همگان در برابر قانون موضوعی است که در قانون اساسی ایران گنجانده شده و این موضوع نشان از توجه قانونگذار به اصل تساوی در برابر قانون که در اصل ۱۹ آمده، دارد.
عضو کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی در ادامه به ویژگی مهم مردمسالاری در قانون اساسی ایران اشاره کرد و گفت: در قانون اساسی ما تمام ارکان به صورت مستقیم و غیرمستقیم توسط مردم انتخاب میشوند که انتخاب رییسجمهوری، نمانیدگان مجلس شورای اسلامی، شوراهای شهر و روستا و خبرگان که اعضای آن رهبر را انتخاب میکنند، از این دسته است. انتخابهای مهم اینچنینی باعث میشود که بحث مردمسالاری کاملا رعایت شود. البته در قانون اساسی نوآوریهایی هم داریم که این نوآوریها نقش مهمی را در قانوناساسی را برعهده دارند، مثلا مجمع تشخیصمصلحتنظام که تنها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و کاملا منحصربفرد است.
وی ادامه داد: در انتخاب رییسجمهور در ایران که ابعاد بینالمللی هم دارد، رییسجمهوری جمهوری اسلامی همترازی دارد با روسای جمهور دیگر کشورها، اما در بسیاری از کشورهای دیگر، بعد از رییسجمهور، نخستوزیر وظیفه انتخاب کابینه را به عهده دارد. در کشور ما مستقیم شخص رییسجمهوری کابینه را انتخاب میکند یعنی حتی در انتخاب کابینه نیز مردم نقش دارند که این موضوع تجلی کامل اراده مردم در امور کشور است و این نیز یکی از نقاط مهم تفاوت بین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و قوانین اساسی دیگر کشورهاست.
ابوترابی به ظرفیتهای بالای نهادهای قانونی کشور که در قانون اساسی به آنها اشاره و برای آنها سهم قائل شده است، اشاره کرد و افزود: وجود شوراهای اسلامی شهر وروستا در روند حقوق اساسی ایران بسیار تعیین کننده است ، زیرا اختیارات بسیاری در قانوناساسی به شوراها داده شده و این نیز در جهان کمنظیر است. هرچند که بعضی اختیارات شوراها که از بندهای قانوناساسی است، هنوز اجرایی نشده است. ظرفیتهای دیگری مثل تامیناجتماعی همگانی و مسکن همگانی و بحث درمان و سلامت همگانی که جزو اصول قانوناساسی است نیز جزو نکات مهم قانوناساسی کشور ماست.
ابوترابی در ادامه به کینهورزی برخی دشمنان نظام درخصوص اصول مترقی و منعطف قانون اساسی کشورمان اشاره کرد و اظهار داشت: موضوع عداوت دشمنان در همه زمینهها هست. البته خود قانون با ظرفیتهای بسیارش، پاسخ محکمی به یاوهگویی دشمنان داده است. به طور مثال ما در قانون اساسی، بندهایی در مورد اقلیتهای مذهبی وجود دارد که در کمتر جایی در دنیا قابل
دیدن است.
در حال حاضر نمایندگان اقلیتهای مذهبی در مجلس هستند که با حداقل رأی ممکن وار مجلس شدهاند ولی همتراز با بقیه نمایندگان کشور و مانند نمایندهای با بیش از یک میلیون رای هستند. بررسی کنید که بعضی از این نمایندگان اقلیت با دوهزار رای به مجلس آمدهاند ولی اختیارات و قدرت آنها با بقیه برابری میکند، این نشان از این برابری و حقی است که در قانون اساسی برای اقلیتهای قائل شده است. وی ادامه داد: باید تاکید کرد که برآبری همگان در برابر قانون موضوعی است که در قانون اساسی ایران گنجانده شده و این موضوع نشان از توجه قانونگذار به اصل تساوی در برابر قانون که در اصل ۱۹ آمده، دارد.
روزنامه حمایت