تلفات جاده‌ای هر ۱۰روز برابر یک زلزله۳.۷ریشتری!

  برابری تلفات جاده‌ای با زلزله ۷ ریشتری
طبق آمار و ارقامی که سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده است؛ در نیمه نخست امسال، هشت هزار و ۶۹۱ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست داده‌اند. هرچند که گفته می‌شود این رقم نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۲/۱ درصد کاهش داشته است، . ولی رقمی بسیار قابل توجه است. به گفته شهرام جباری زادگان، کارشناس برنامه‌ریزی شهری نیز تلفات جاده‌ای ایران هر ۱۰روز معادل یک زلزله ۳/۷ ریشتری و مشابه زمین لرزه اخیری است که استان کرمانشاه را لرزاند. وی که در گذشته معاونت آموزش سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران را بر عهده داشت به این نکته نیز اشاره کرده است که روزانه در کشور ۴۶ نفر در سوانح جاده‌ای کشته می‌شوند و ۹۶۶ نفر هم آسیب می‌بینند. در این میان ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت هم از بستری شدن سالانه بیش از ۷۶۸ هزار مصدوم ناشی از تصادف یا حوادث ترافیکی در بیمارستان‌ها خبر می‌دهد.

وقوع ۶۶درصد تصادفات در جاده‌های برون شهری
اما درباره اینکه چه میزان از این تصادفات مربوط به جاده‌‌های برون شهری است و سهم معابر برون شهری از این آمار چه میزان است و به چه دلیل کدامیک بیشتر از دیگری سهم دارند؟ باید گفت؛ بیشترین تلفات مربوط به مسیرهای برون شهری است. به عبارتی ۳/۶۶درصد این آمار به جاده‌های برون شهری مربوط می‌شود و ۸/۲۴درصد افراد نیز در تصادفات درون شهری جان خود را از دست می‌دهند. ۷/۶درصد موارد هم مربوط به جاده‌های خاکی و روستایی می‌شود. درباره دودرصد باقی مانده هم باید بگویم که  محل تصادف در این موارد نامعلوم است.
اگر بخواهیم به‌طور دقیق‌تر به این آمار بپردازیم، اشاره به این موضوع ضرورت دارد که در نیمه اول امسال پنج هزار و ۷۵۸ نفر در محورهای برون شهری فوت کرده‌اند که در مقایسه با  این رقم در نیمه اول سال ۹۵ شاهد کاهش دو درصدی هستیم. همچنین دو هزار و ۳۳۱ نفر در تصادفات مسیرهای درون شهری جانباخته‌اند که  ۶/۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد. ضمن اینکه  ۵۸۵ نفر در مسیرهای خاکی روستایی و ۱۷ نفر نیز در مسیرهایی نامعلوم در اثر وقوع تصادف جان باخته‌اند. علت اصلی مرگ در این موارد هم در ۸/۴۷درصد ضربه به سر بوده و ۸/۲۵درصد شکستگی‌های متعدد، ۷/۸ درصد خونریزی و ۹/۱۱ درصد علل اشتراکی، یک درصد سوختگی، ۴/۰ درصد نرسیدن اکسیژن، چهار درصد سایر موارد عنوان شده است.

بیشترین سن قربانیان کمتراز ۴۰ سال
نکته مهمی که بعد از مرور این آمار و ارقام به ذهن متبادر می‌شود این است؛ زمانی که در اثر وقوع یک حادثه و بلای طبیعی مانند سیل یا زمین لرزه همه افراد متاثر می‎شوند و حداقل از راهکارهای جلوگیری ازتکرار چنین حوادثی سخن به میان می‌آید، طرح‌ها و برنامه‌هایی که شاید درصد کمی از آنها محقق می‌شود، اما در سوانح رانندگی که سهم جاده، عوامل انسانی و ایمن نبودن برخی خودروهای به خوبی مشهود است، چرا توجه زیادی به این موضوع نمی‌شود؟ البته نباید از سخت‌گیری‌های ماموران راهور، استفاده از تجهیزات و امکانات برای رصد رفتارهای رانندگان پرخطر و اعمال قانون بر آنها بی‌توجه گذشت، ولی واقعیت این است که این موارد تنها قادر است درصد کمی از این آمار بکاهد. آنچه که موجب شده تا همچنین تصادفات یکی از اصلی‌ترین دلایل مرگ و میر در کشور باشد که اتفاقا تعداد زیادی از جانباختگان آنها نیز جوانان هستند. به عبارتی براساس اعلام سازمان پزشکی قانونی؛ از لحاظ سنی ۳/۸ درصد افراد فوت شده در حوادث رانندگی ۱۰‌سال و کمتر، ۹/۱۲ درصد ۱۹-۱۱ سال، ۳/۲۲درصد ۲۹-۲۰ سال، ۲/۱۶ درصد ۳۹-۳۰ سال، ۴/۱۲ درصد ۴۹-۴۰ سال و ۱/۱۱ درصد ۵۹-۵۰ سال سن داشته‌اند و تنها ۶/۱۶ درصد کشته‌های تصادفات بالای ۶۰ سال بوده‌اند.
بنابراین همانطور که سید حسن موسوی چلک؛ رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران بیان کرده است، بیشترین سن قربانیان تصادفات رانندگی کمتراز ۴۰ سال سن دارند. ضمن اینکه میانگین سنی قربانیان نیز ۳۷سال است و ۸۰ درصد آنان را مردان تشکیل می‌دهند که عموما در این سن سرپرست خانوار هستند.

زمین لرزه در جاده‌های کشور
به‌هرحال بالا بودن آمار موجب شده است تا برخی کارشناسان از جمله جبارزادگان، از این حوادث به‌عنوان زلزله جاده‌ای یاد کنند. به زبان دیگر می‌توان اینگونه بیان کرد که زمین لرزه اصلی در جاده‌های ایران جریان دارد و اگر به آن توجه نشود هرساله شاهد از دست دادن تعداد زیادی از هموطنان و معلولیت عده‌ای دیگر خواهیم بود. افرادی که بیشتر آنها را کودکان و جوانان تشکیل می‌دهند.
آنچه که شاید تنها با بالا بردن استانداردهای جاده‌ای در معابر شهری و برون شهری همچنین تامین امنیت وسایل نقلیه، فرهنگ سازی و آموزش صحیح رانندگان به میزان چشمگیری از آن کاست. آن هم در اوضاع و احوالی که گفته می‌شود؛ خطای انسانی مهمترین عامل تصادفات جاده‌ای است. علاوه براین تنها با کمی دقت بیشتر برای افزایش کیفیت ایمنی جاده‌ها، معابر و خودروها می‌توان موجب شد تا وقوع هر تصادف جاده‌ای به سادگی باعث کشته شدن تعداد زیادی از سرنشینان خودرو نشود. توجه داشته باشید، آنگونه که رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران بیان کرده است؛ سالانه حدود ۵۲هزارمیلیارد تومان به‌دلیل تصادفات رانندگی در ایران هزینه می‌شود و در مجموع حدود ۸۰۰هزارنفر در ۵۰ سال گذشته در ایران بر اثرتصادفات رانندگی فوت کردند و در اثر وقوع این دسته از حوادث تعداد زیادی از خانواده‌ها دچار بحران یا حتی از هم پاشیدگی می‌شوند.

۱۵میلیون مصدوم در ۳ دهه
از سوی دیگر در ۳۰ سال گذشته ۱۵میلیون مصدوم ناشی ازحوادث رانندگی در ایران داشتیم. در این میان برخی از کارشناسان بر این باورند که هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی درحال حاضر بین ۶ تا هشت درصد تولید ناخالص داخلی ایران را شامل می‌شود در حالی که در برخی از کشورها این رقم ۵/۱ تا دو درصد است. اگر بخواهیم مروری بر تجارب سایر کشورها برای کاهش این آمار داشته باشیم، باید گفت، به عنوان مثال در سال ۹۰ که در ایران بیش از ۲۰ هزار کشته براثر حوادث رانندگی داشتیم، این رقم در آلمان سه هزار و ۶۰۰ نفر بود. درحالی که این آمار حدود۴۰ سال قبل دراین کشور رقمی حدود ۲۲ هزار نفر بود و این به آن معناست که آمار تلفات ناشی از تصادفات رانندگی بیش از ۸۳ درصد در این کشور کاهش داشته است. براین اساس به‌نظر می‌رسد در برنامه‎ریزی و اتخاذ تدابیر برای کاهش این آمار و ارقام باید مروری هم بر تجربه‌های دیگر کشور‌ها داشت تا از راهکارهایی که بعد از آزمون و خطاهای بسیار توانسته‌اند به آنها دست یابند، استفاده کرد و راه‌حل‎‌های بومی برای این سوانح اندیشید تا دیگر شاهد چنین حوادث و امار بالایی نباشیم که می‎توان به نوعی آنها وقوع زلزله‌ مستمر در جاده‌ها دانست.