چالش‌های حذف طرح ترافیک سالانه

 درآمد ۶هزار میلیارد تومانی
برای مدیریت شهری
طبق طرح ترافیک جدیدی که محمدعلی نجفی، شهردار تهران بر اجرایی شدن آن  از فروردین‌ماه سال آینده اصرار دارد؛ هزینه تردد در ساعت اوج ترافیک سه برابر ساعات غیرپیک خواهد بود. به‌عبارتی درست زمانی که کارمندان، خبرنگاران و سایر گروه‌هایی که باید به محل کارشان رفته یا به خانه بازگردند. گروه‌هایی که هرسال رقم مناسبی را برای تردد به مرکز شهر برحسب شغل و سایر ملزمات دریافت مجوز ورود به این محدوده می‌پرداختند.به این ترتیب  افراد شاغل در ۴۴۱مرکز سهمیه آرم طرح ترافیک اگر بخواهند سال ۹۷ نیز از این امکان بهره‌مند شوند، باید رقم بسیار زیادتری را درمقایسه با سال‌های گذشته بپردازند.
به عنوان مثال خبرنگاران برای اخذ مجوز تردد سالانه در محدوده طرح ترافیک درسال جاری مبلغ ۹۸هزار تومان پرداخته بودند. حال اگر به این صحبت شهریار افندی‌زاده، قائم‌مقام معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران استناد کنیم که گفته است؛ حداقل مبلغی که برای این موضوع در ساعاتی عادی در نظر گرفته شده است ۹هزار و ۶۰۰تومان بوده که با احتساب ۲۲۶ روز شهروندان مبلغ دو میلیون و ۱۶۹ هزار تومان در این بخش پرداخت خواهند کرد. خبرنگاران درصورت تمایل برای تردد در محدوده طرح ترافیک باید حدود ۲۳ برابر رقم کنونی را بپردازند. البته باید گفت؛ درطرح ترافیک جدید، عوارض ورود به محدوده سبز برحسب ساعات ورود و خروج و میزان آلایندگی‌ خودروها، نزدیک به ۱۰‌تا ۳۶هزار تومان و هزینه سالانه آن بیش از هشت میلیون تومان خواهد بود. با این اوصاف، با یک حساب سرانگشتی و احتساب وجود چهار میلیون خودرو در پایتخت، باید گفت درصورتی که سالانه حدود یک میلیون خودرو بخواهند از طرح مورد نظر استفاده کنند، به‌عبارتی ۲۵درصد وسایل نقلیه و به‌طور میانگین رقمی حدود ۶میلیون تومان بپردازند، مجموع این رقم سالانه بیش از ۶هزار میلیارد تومان درآمد برای شهرداری تهران خواهد بود. درآمدی که به‌‎طور قطع اگر موجب افزایش آلودگی هوا نشود، این آزادی در تردد به ازای دریافت پول حجم ترافیک را به میزان زیادی افزایش خواهد داد.  این درحالی است که باید گفت؛ به‌طور قطع اجرایی شدن این طرح تنها منوط به تصمیم یک نهاد نیست و دست کم باید چند سازمان و نهاد متولی از جمله نیروی انتظامی با آن موافقت کنند، ضمن اینکه اجرایی‌شدن سازوکارهای لازم برای این امر نیز ضرورت دارد. اما نظر پلیس راهور در این باره چیست و مسئولان پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ نسبت به حذف طرح ترافیک در سال آینده چه واکنشی نشان داده‌اند؟

ابهامات پلیس برای حذف طرح ترافیک
«طرح ترافیک جدید ابهاماتی برای پلیس دارد که چنانچه تا پایان سال برطرف شود به‌سال آینده می‌رسد؛ اما با توجه به‌فرصت کم باقی‌مانده احتمال اجرایی نشدن این طرح وجود دارد.» این جملات اظهار نظر سردار محمد رضا مهماندار، رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ درباره احتمال حذف طرح ترافیک به شکل فعلی و اجرای طرح پیشنهادی شهرداری برای طرح ترافیک است.
به اعتقاد وی این موضوع درمرحله کارشناسی قرار دارد و هنوز پلیس دراین زمینه ابهاماتی دارد که برطرف نشده است. سردار مهماندار این را هم می‌گوید که براساس این طرح پیشنهاد شده باید فروش مجوز یا کارت طرح ترافیک متوقف شده و شارژ کارت‌های طرح ترافیک جایگزین شود، از سوی دیگر پیشنهاد شده که طرح زوج و فرد پولی شود. اما ابهاماتی که رییس پلیس راهور تهران به آن اشاره کرده است، چیست؟ مشخص نبودن تعداد سفرهای روزانه، فشار به معابرحاشیه طرح زوج و فرد، ابعاد اجتماعی و … از جمله مواردی است که وی به آنها اشاره می‌کند و بررسی‌شان را منوط به  انجام اقدامات کارشناسی روی این طرح البته به طور کامل می‌داند.وی این را هم می‌گوید که با توجه به فرصت کم باقی‌مانده احتمال اجرایی نشدن این طرح هم وجود دارد.
دراین میان اگرچه مدیریت شهری کاهش بار ترافیک و آلودگی هوا را از جمله دلایل تصمیم جدید خود در زمینه نحوه ارائه مجوزهای طرح ترافیک می‌داند، اما به اعتقاد مهدی چمران، رییس سابق شورای شهر تهران در این مورد نباید به جنبه مادی نگاه کرد، بلکه کاهش آلودگی هوا و ترافیک باید در اولویت قرار داشته باشد. ضمن اینکه بازنگری در طرح ترافیک اگر موجب تردد بیشتر خودروها شود، طرح خوبی نیست.رییس سابق شورای شهر تهران این پیشنهاد را نیز می‌دهد که برای مطالعه بیشتر روی طرح ترافیک می‌توان اجرای آن را در اردیبهشت‌ماه اجرایی کرد.
باید یک تصمیم مشترک گرفته شود
به‌هر حال باید گفت؛ طرح جدید ترافیک تهران فعلا در حال بررسی است. هنوز این طرح به تصویب شورا و دولت نرسیده است اما و اگرهای زیادی در خصوص این طرح مطرح است. این در حالی است که روز یکشنبه شهردار تهران با قاطعیت از حذف تمامی سهمیه‌‌بگیران طرح ترافیک  خبر داد و اینکه مقرر شده است که دیگر کسی کارت و آرم ترافیک نداشته باشد، از این رو به هیچ کس از جمله خبرنگاران سهمیه نمی دهیم.با این وجود محمد علیخانی، رییس کمیسیون عمران شورای شهر‌تهران گفته است که شهرداری نمی‌تواند بی‌توجه به سیاست‌های شورا باشد و موضوع بازنگری در طرح ترافیک، یک تصمیم سه‌جانبه مابین شورای شهر، شهرداری و شورای‌عالی ترافیک است و در این خصوص باید یک تصمیم مشترک گرفته شود. البته باید به این سه ضلع تصمیم‌گیرنده، ضلع چهارم یا همان پلیس راهور را نیز اضافه کرد که به‌نظر می‌رسد وی آن را فراموش کرده است. از سوی دیگر، ابوالفضل قناعتی، عضو سابق شورای شهر تهران معتقد است؛ نمی‌توان طرحی ۳۷ساله را در سه ماه تغییر داد و بیان این موضوع نشان می‌دهد کار پژوهشی دقیقی روی آن انجام نشده است. وی این پیش‌بینی را هم می‌کند که با اجرای زودهنگام بدون آنکه تمامی اثرات این طرح مورد بررسی قرار گیرد، شهر با مشکلات ترافیکی روبرو شود، زیرا هنور بحث زیرساخت‌ها و کنترل هوشمند خودروها در تهران تکمیل نشده است.

افزایش افسارگسیخته موتورسیکلت‌ها
البته انتقادات عنوان شده به طرح جدید موضوعات دیگری را نیز در بر می‌گیرد. به‌طور مثال برخی از کارشناسان حوزه حمل و نقل بر این باورند که با حذف آرم طرح ترافیک، عده‌ای که هر روز وارد این محدوده می شدند به سمت استفاده از موتورسیکلت خواهد رفت و ممکن است با افزایش افسارگسیخته موتورسیکلت‌ها به محدوده مرکزی شهر نیز روبرو شویم. به‌هر حال این روزها مدیریت شهری جدید به دلایل مختلف قصد دارد روند ۳۸ ساله را تغییر دهد. البته باید گفت نوآوری و اصلاح نقص‌های موجود اقدامی درخورد توجه است، اما نه زمانی که بسترهای آن مهیا نیست وحتی اگر موجب کاهش ترددها شود، سیستم حمل و نقل عمومی قادر به ارائه خدمات مناسب به افراد نخواهد بود. ضمن اینکه این طرح نیز مانند هر طرح دیگری نیاز به بررسی دقیق کارشناسانه دارد و اجرای عجولانه آن ممکن است، باعث بروز مشکلات بیشتری شود.