
اوراق مشارکت برای کاهش آلودگی هوا
اگرچه قدیمی بودن وسایل نقلیه از جمله خودروهای سواری، موتورسیکلتها حتی ناوگان حمل و نقل عمومی و افزایش مصارف بنزین که به صورت مستمر در سالهای گذشته همانطور که اشاره شد خود از دلایل مهم آلودگی هوای کلانشهرها محسوب میشوند که بهطور قطع شاید با کمی تدبیر و تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی در این باره چارهاندیشی کرد، با این وجود اما اکنون متولیان امر از ایده جدیدی سخن میگویند که چندان شاید مقبول به نظر نرسد. فروش اوراق مشارکت برای کاهش آلودگی هوا، راهحلی است که محسن پورسید آقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران آن را در قالب یک پیشنهاد ارائه شده عنوان کرده است، با این توضیح که پیشنهاد دادهایم شهرداری یکهزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت بفروشد و ما از مردم تهران خواهش کنیم، برای کاهش آلودگی هوا کمک کنند و اوراق مشارکت را بخرند، البته دولت نیز تعهد سود بازپرداخت را به مردم بدهد. اما سئوال مهمی که در اینجا مطرح میشود این است که پرداخت سود زمانی منطقی بهنظر میرسد که اوراق مشارکت در قبال سرمایهگذاری سودآور ارائه شده باشد و در زمان سر رسید یا مطابق با زمانبندی توافق شده به خریداران اوراق مشارکت سود پرداخت شود، حال اینکه در این زمینه تنها سودی که میتواند اجرای تدابیر منجر به آلودگی هوا برای شهروندان داشته باشد، البته در صورت تحقق کاهش ذرات آلاینده و گرد و غبار هوای سالم برای تنفس خواهد بود که حق تمامی شهروندان است، بنابراین این موضوع جای طرح پرسش را دارد که سود این اوراق از کدام منبع مالی یا سرمایهگذاری قابل پرداخت خواهد بود؟
آن هم در شرایطی که وی بیان کرده است بر اساس بررسیهای صورتگرفته، آلودگی هوای شهر تهران چهار منبع جدی دارد. همچنین بیش از ۴۰ درصد آلایندههای گازهای سمی، ناشی از خودروهاست و در بخش ذرات معلق بیشترین آلایندگیها برای کامیونهاست که ذرات معلق را تولید میکند. حال با فروش اوراق مشارکت در این راستا چه میتوان کرد؟!
اجرای قانون هوای پاک تنها راه مقابله
پیشنهاد جدید مسئولان شهری درحالی عنوان شده است که به اعتقاد تجریشی اجرای قانون هوای پاک تنها راه مقابله با آلودگی هوا است. قانونی که در مجلس تصویب و مردادماه گذشته ابلاغ شده است و براساس آن همه دستگاهها موظف به اجرای تکالیفی در راستای کاهش آلودگی هوا هستند. البته باید گفت؛ پیش از این نیز هیأت وزیران مصوباتی در زمینه کاهش آلودگی هوا داشتهند که به صورت تکاملی تعهدات دستگاههای مختلف را نسبت به کاهش آلودگی هوا مشخص کرده بود. بهطور نمونه در مصوبه سال گذشته نیز تقسیمبندی بین منابع متحرک و ثابت آلودگی هوا صورت گرفت و وظایف هر یک از دستگاههای اجرایی مشخص شد و سازمان حفاظت محیط زیست نیز وظیفه نظارت بر اجرای این مصوبه را بر عهده گرفت. آنچه که با توجه به تعداد روزهای آلوده حداقل در تهران و روزهای پرگردو غبار در استانهای جنوبی کشور چندان نشان از موفقیت اجرایی شدن وظایف مطرح شده در این مصوبات ندارد و این احتمال را قوت میبخشد که شاید قانون هوای پاک نیز به چنین سرنوشتی دچار شود. با این توضیح که به احتمال زیاد توجیه اجرایی نشدن آن نیز توسط دستگاههای متولی یا حتی دولت کمبود اعتبارات در این زمینه خواهد بود. آنچه که موجب شده تا سیدآقایی از مصوب شدن پیشنهاد فروش اوراق مشارکت در کمیسیون عمران مجلس خبر دهد و اینکه پیشنهاد مذکور در دستورکار کمیسیون تلفیق نیز قرار گرفته است. تا درصورتی که دولت بودجه کافی برای رفع این مشکل را نداشته باشد، مردم هم با خرید اوراق مشارکت در کاهش آلودگی هوا سهیم باشند.
۱۰۰میلیون دلار اعتبار پیشنهادی مقابله با ریزگردها
پورسید آقایی درحالی پیشنهاد عنوان شده را ارائه داده است که معاون محیط انسانی سازمان محیط زیست عنوان میکند؛ هیأت دولت تخصیص ۱۰۰ میلیون دلار برای مقابله با ذرات معلق و ریزگردها در سال ۹۶ پیشبینی کرده است که خود رقم قابل توجهی است و اگر به درستی هزینه شود بهطور حتم نقش زیادی در کاهش آلودگی هوا در شهرهای آلوده خواهد داشت. ضمن اینکه اگر به سخنان تجریشی در این باره که ۸۵ درصد از سهم تولید آلودگی هوا مربوط به اتوبوسها و کامیونها است، استناد کنیم، شاید منطقیترین راهکار در نظر گرفتن تسهیلات برای مالکان این وسایل برای نوسازی آنها باشد تا درصد زیادی از منابع تولید آلایندگی حذف شوند. ضمن اینکه مسعود زندی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست توضیح میدهد؛ درحال حاضر مرکز ملی هوا در سازمان حفاظت محیط زیست هفت آییننامه مربوط به قانون هوای پاک را تنظیم و به دولت ارسال کرده است.همچنین بر اساس قانون هوای پاک خسارات وارده به محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است و اگر واحد صنعتی باعث ایجاد خسارت زیست محیطی شود مکلف به جبران آن بوده، افزایش گارانتی خودروها در این قانون مورد اشاره قرار گرفته است. راهکارهایی که خود میتوان در این زمینه موثر باشد.
در این میان اشاره به این نکته ضرورت دارد که ۱۶ سال قبل نیز برنامه جامع کاهش آلودگی هوا در کشور مصوب شد که با توجه به افزایش میزان ذرات آلاینده از سال ۸۰ تاکنون بهنظر میرسد تاکنون اقدامی که نقش موثری در مقابله با این بحران داشته باشد صورت نگرفته است. حتی اگر بتوان دلیل آن را نبود منابع مالی عنوان کرد، باید به این پرسش پاسخ داد که بهواقع سهم هزینههای درمانی و سایر خسارتهایی که آلودگی هوا به نظام سلامت کشور وارد میکند، آیا آنقدر ناچیز است که مسئولان امر حاضر به پرداخت آنها بوده اما تلاش موثری برای تخصیص اعتبارات دولتی کافی در این زمینه ندارند؟