دید باز و نگاه واقع‌بینانه در ازدواج

وقتی می‌گویی ازدواج آسان، این بدان معنا نیست که در معیارها و ویژگی‌های مهم همسر آینده، نباید دقت کرد بلکه منظور این است که در عین حالی که معیارهای مهم را باید در نظر داشت، به جزئیات، آن قدر توجه نکرد که خدای ناکرده اگر به گوشه‌ای از آن خدشه‌‌ای وارد شد، فرد خودش را خسارت دیده ببیند و آینده را در دید خود تیره و تار ترسیم نماید. انسان وقتی ایده‌‍آل‌گرا می‌شود به چیزهای کوچک و بی اهمیت هم گیر می‌دهد و می‌خواهد که همه آن موارد جزئی هم بر وفق مرادش پیش برود در حالی که این نوع نگاه، انسان را هم از واقعیت دور می‌سازد و هم از آن لذتی که باید از زندگیش ببرد.
این تعبیر شاید تعبیر بدی نباشد که هر انسانی را که مشاهده می‌کنیم آخر در یک چیز نقصی دارد و هیچ انسانی صد درصد کامل نیست و حتی خود ما نیز از این قاعده مستثنی نیستیم. در ازدواج ما باید به معیارهای اصلی مانند مسائل اعتقادی و اخلاقی توجه داشته باشیم و در برخی موارد دیگر مانند مسائل ظاهری ( که خلقت انسان است و کم و زیادش دست خود انسان نیست)، با رعایت دقت‌های لازم، چندان سختگیر نباشیم.
هستند در جامعه کسانی که لااقل در مقام عمل این نوع نگاه را قبول ندارند و از این حیث گرفتاری‌های فراوانی را برای خود به وجود می‌آورند که ما برای نمونه به سوال یکی از کاربران محترم در این زمینه با عنوان “پشیمانی در دوران عقد” اشاره می‌کنیم که خلاصه سوال ایشان به شرح زیر است:

“من پسری هستم شاغل و کمتر از دو ماه است ازدواج سنتی کرده‌ام و به گفته همسرم تا قبل از من با هیچ پسری ارتباطی نداشته است.ازدواج بنده کاملا سنتی با پیشنهاد و اصرار خانواده بود. قبل از این هم بنده نه خود ایشان نه خانواده‌شان را نمی‌شناختم. جلسه بعد از خواستگاری تا سه روز بعد که عقد برگزار شد هم فقط از طریق پیامک چند پیام بهم دادیم. ملاک‌های من اخلاق و ایمان، همشهری بودن و قد بلند بودن همسرم بود. درست است که هر دو از یک شهرستان هستیم ولی چون از دو شهر مختلف این شهرستانیم، یک سری تفاوت‌های فرهنگی و تا حدودی مذهبی بین ما وجود دارد. در جلسه خواستگاری که ایشان با چادر وارد شدند  قدشان بلند به نظر می‌آمد ولی در شب عقد متوجه شدم که قدشان متوسط رو به پایین است. البته ایشان کاملا دختر خانم محترم و مودب و نماز خوانی هستند و خانوداه‌شان نیز همین طور می‌باشند ولی متاسفانه هرچه قدر تلاش می‌کنم نمی‌توانم حسی نسبت به ایشان داشته باشم در حدی که خود دخترخانم هم یکی دوبار مطرح کرده‌اند که اگر می‌بینی عجله کرده‌ای از زندگی‌ات بیرون می‌روم. اکنون مانده‌ام بین دو راهی و ممنون می‌شوم راهنمایی‌ام کنید.”

گاه پیش می‌آید که فرد انتخاب همسر آینده خود را به اطرافیانش محول می‌کند و در ظاهر سختگیری خاصی ندارد ولی همین فرد خصوصا وقتی در جامعه‌ای قرار می‌گیرد که به شکلی کاملا آشکار دخترها زیبایی‌های ظاهری خود را به نمایش می‌گذارند، ممکن است در شروع زندگی دچار چالش شود؛ خصوصا اگر نگاهی وسواس گونه و حساس به این موارد نیز  داشته باشد.

در پاسخ به سوال این کاربر محترم و در راستای مطالبی در مقدمه بیان کردیم باید بگوییم که اسلام از یک طرف تاکید دارد که مردان و زنان، خصوصا مردان، باید نگاه خود را کنترل کنند؛ آنجایی که خداوند در آیات ۳۰ و ۳۱ سوره مبارکه نور خطاب به رسول خود چنین می‌فرماید: «قُلْ لِلْمُۆْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ …  وَقُلْ لِلْمُۆْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنّ …به مردان مۆمن بگو چشمان خود را (از آنچه حرام است مانند دیدن زنان نامحرم و …) فروبندند… و به زنان باایمان بگو چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند.» و از طرف دیگر تاکید دارد که در انتخاب همسر با وجود اهمیت بالای مسائل اعتقادی و اخلاقی، حتما شرایط ظاهری و جسمی او را نیز به دقت مورد بررسی قرار دهد؛ امام خمینی در فتوای خود می‌فرمایند: «نظر به صورت و دو دست و مو و محاسن و مچ دست و سایر بدن به جزء عورت جایز است به شرط این که به قصد لذت نباشد، مانع شرعی از ازدواج با او نداشته باشد، احتمال بدهد زن ازدواج با او را قبول می کند، با این نگاه کردن اطلاع تازه‌ای پیدا می‌کند، و در صورتی که با نظر اول اطلاع حاصل نشد تکرار مانعی ندارد.»[۱]
این همه دقت را دین به ما توصیه می‌کند ولی وقتی این نگاه دقیقِ در ظاهر را در کنار توصیه‌های دیگر دین، در این باب قرار می‌‌دهیم متوجه می‌شویم که حساسیت در مسائل ظاهری نباید بیش از اندازه و ایده‌آل‌گرایانه باشد؛ آنجا که در حدیثی نبوی، پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرمایند: «تُنکَحُ المَرأهُ لِجمالِها ومالِها ودینِها وحَسَبِها ؛ فَعَلَیکَ بِذاتِ الدِّینِ؛ با زن به خاطر زیبایى و دارایى و دین و تبارش ازدواج مى‌شود؛ و تو همیشه در پى زن دیندار باش.»[۲] پس باید دانست که وِزان و ارزش تدین خیلی بالاتر از ظاهر است و اگر تدین کامل بود، نباید زیاد مته به خشخاش گذاشت خصوصا اگر آن ایراد مساله‌ای حیاتی و منزجرکننده نباشد.
در آنجایی که به طور معمول اشکال خاصی وجود ندارد، این موانع هستند که نمی‌گذارند شما به درستی به دوست داشتن همسرتان بیندیشید و بدان دست پیدا کنید؛ برخی از این موانع عبارتند از: حرف و حدیث‌های مردم، بزرگ نمایی در اشکالات کوچک، مقایسه، داشتن شخصیت حساس و وسواس‌گونه، نگاه غیر دقیق و غیر واقع بینانه (که مثلا فرد توجه کند کدام ویژگی حیاتی است و کدام حیاتی نیست) و…
برای خروج از ایده‌آل‌گرایی و نگاه وسواس گونه باید هرچه سریع‌تر به سمت نگاه واقع‌بینانه رفت چرا که نگاه واقع‌بینانه هم به وقوع ازدواج‌ها کمک می‌کند و هم به ثبات زندگی بعد از واقع شدن ازدواج. در اینجا ما توصیه می‌کنیم که شما در مسیری گام بردارید که هر چه سریع‌تر و دقیق‌تر شما را به واقعیت‌ها نزدیک سازد تا بتوانید بهترین تصمیم را برای زندگی خود بگیرید بنابراین توصیه ما این است که حتما موارد زیر را رعایت نمایید
۱٫اگر اقدام شما عجولانه بوده است ولی این عجله مستلزم این نیست که حتما انتخاب شما نیز اشتباه بوده است پس در گام نخست بین شیوه انتخاب و خود انتخاب تفاوت بگذارید.
۲٫ شما در حال حاضر نیاز به یک درنگ و تصمیم عاقلانه دارید؛ نه ادامه دادن وضع کنونی به صلاح شماست و نه اقدام فوری برای جدایی.
۳٫اقدام عاقلانه این است که شما جدای از ورود اشتباهتان در عقد، و جدای از رفتارهای والدین گرامی‌تان بررسی نمایید که ایشان آیا واقعا ارزش زندگی مشترک با شما را ندارند؟ آیا به صرف اندک ایراداتی که گفتید که البته برخی نیز ظاهری بوده است و خودتان دقت نکرده‌اید، ارزش آن را دارد ایشان که به گفته خودتان فردی سالم و مومن هستند را طلاق دهید؟
۴٫ لطفا قلم و کاغذی بردارید و آنچه از خوبی و بدی او می‌بینید را بر کاغذ بیاورید، به هر مورد طبق اهمیتی که برای سعادت زندگی مشترک دارند، ضریبی دهید و به درستی سبک و سنگین کنید آن وقت تصمیم بعدی را بگیرید.
۵٫ به این نیز بیندیشید که این دختر صداقت داشته و اشتباه از جانب شما بوده که البته با طلاق، این شمایید که به ایشان لطمه وارد می‌کنید.
۶٫ والبته به این نیز بیندیشید که درست است که باید فرد از لحاظ ظاهری به دل بنشیند ولی همه دنیا همین ظاهر نیست.
۷٫ در نهایت توجه داشته باشید که اگر بررسی‌های شما در ابعاد دیگر زندگی‌تان در زمان‌های گذشته به شما می‌گوید که شما کلا انسان حساس و ریزبینی هستید، لطفا برای  دریافت مشاوره درباره این میزان حساسیت نیز اقدام نمایید.
_________________________________________

پی‌نوشت:
۱٫تحریرالوسیله، ج ۲، کتاب النکاح، ص ۲۴۵، م ۲۸، اولین بحث.
۲٫حلوانى، حسین بن محمد بن حسن بن نصر، نزهه الناظر و تنبیه الخاطر، ص۲۳، ۱جلد، مدرسه الإمام المهدی عجل الله تعالى فرجه الشریف – قم، چاپ: اول، ۱۴۰۸ ق.