افزایش نقدینگی عامل حبابی‌شدن قیمت‌ها در بازار

در خصوص افزایش نرخ دلار و سکه دلایل متفاوتی از سوی کارشناسان عنوان می شود. «نبود تناسب بین عرضه و تقاضا» و «کمبود ارز حاصل از کاهش فروش نفت» از جمله دلایلی است که در این خصوص عنوان می شود. اگرچه با توجه به سیاست های اتخاذ شده دولت در چهار سال گذشته مبنی بر کنترل نرخ تورم نمی توان گزینه افزایش تعمدی قیمت ها را چندان محتمل دانست؛ چرا که در صورت افزایش نرخ ارز احتمال بازگشت تورم به اقتصاد کشور حتمی است. اما مهمترین مساله ای که مورد اتفاق اکثر کارشناسان است به موضوع سیاست های پولی و مالی و نظام بانکی کشور بازمی گردد. بسیاری از کارشناسان عمده ترین دلیل افزایش نرخ دلار و ارز را کاهش نرخ سود بانکی و همچنین احتیاط سپرده گذاران برای سرمایه گذاری در موسسات مالی و اعتباری عنوان می کنند. نرخ سود سپرده بانکی از ۱۵ مهرماه با کاهش رو به رو شده است و بانک ها موظف به رعایت نرخ سود ۱۵ درصدی برای سپرده های یک ساله شده  اند و این مساله باعث شده تا تمایل به سپرده گذاری در بانک ها کمتر شود. از سویی دیگر با ورود بانک مرکزی به ساماندهی موسسات مالی و اعتباری و منحل شدن موسسات غیرمجاز تمایل برای سرمایه گذاری در این موسسات کمتر شده است و این مساله به گفته آنها باعث روانه شدن نقدینگی  ها به بازارهای موازی از جمله ارز و طلا شده است.

حجم بالای نقدینگی دلیل حبابی شدن قیمت ارز و سکه
نرخ سکه در چند ماه گذشته با افزایش غیرمنطقی رو به رو شده است و در حال حاضر شاهد حباب ۲۰۰ هزار تومانی در این بازار هستیم. بسیاری از کارشناسان عمده ترین دلیل این مساله را حجم بالای نقدینگی عنوان می کنند و معتقدند باید سیاست گذاری های مناسب برای کنترل نقدینگی اتخاذ شود. به گفته آنها سیاست هایی از جمله کاهش نرخ سود بانکی اگرچه برای اقتصاد کشور یک ضرورت است، اما این راهکار زمانی به سرانجام می رسد که برنامه ای برای جذب سرمایه در تولید وجود داشته باشد و در غیر این صورت شاهد روانه شدن نقدینگی های سرگردان به بازارهای غیر مولد خواهیم بود. محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در این باره با اشاره به افزایش قیمت سکه در هفته های اخیر، گفت: «افزایش قیمت به دلیل حجم بالای نقدینگی در کشور است، البته کاهش نرخ تورم در سال های اخیر در کشور مانع رشد نقدینگی شده اما حجم نقدینگی در کشور کماکان بالا است.» وی با بیان اینکه اگر  راهکار و مدیریت مناسبی برای حجم نقدینگی در سیاست های پولی و مالی اتخاذ نشود، این نوع جریان ها و افزایش قیمت ها در بازارهای مختلف مشاهده می شود به خانه ملت گفت: «پس از ایجاد مشکلات توسط موسسات مالی همانند کاسپین و سایر موسسات با مشکلات مشابه و سیاست هایی که مجلس و دولت بر چگونگی تسویه سپرده های سپرده گذاران این موسسات اتخاذ کردند، موضوع عدم اعتماد به موسسات مالی و اعتباری به جامعه تزریق شد.»

لزوم بسته سیاستی کامل برای کنترل نقدینگی
با افزایش نرخ دلار برخی صرافی های دولتی برای جلوگیری از نوسانات بیشتر در بازار، شروع به تزریق دلار کردند؛ راهکاری که چندان کارساز نبود و نتوانست قیمت ها را به رقم سابق برساند. نرخ دلار پیش از این در پنج -شش ماه گذشته حدود ۳ هزار و ۳۰۰ تا ۳ هزار ۵۰۰ تومان بود و افزایش نگرانی راجع به سرنوشت برجام، بهانه ای برای شروع گرانی آن شد. در بازار سکه نیز با کمی تاخیر نسبت به گرانی دلار شاهد همین وضعیت بودیم و بر این اساس دولت حدود دو هفته پیش برای کاهش نوسانات، شروع به حراج سکه در بانک کارگشایی کرد. اگرچه این  اقدام باعث کاهش جزئی قیمت ها در روزهای آغازین این طرح شد، اما این وضعیت هیجانی بود و دوباره شاهد افزایش قیمت سکه در بازار هستیم.
حسینی در این باره با بیان اینکه اقداماتی همچون عرضه سکه توسط بانک کارگشایی راهکار موقتی است و نمی توان به عنوان راهکار اساسی یاد کرد گفت: «دولت باید یک بسته سیاستی کاملی برای کنترل نقدینگی در شورای پول و اعتبار تهیه و تدوین کند تا با مشکلات این چنینی در حوزه های مختلف مواجه نشویم.» عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه اگر بانک مرکزی سیاست صحیحی اتخاذ کند می توان حباب ۲۰۰ هزار تومانی بازار را کنترل کرد، تصریح کرد:«با توجه به این حجم نقدینگی که در جامعه بوده هرچه دولت در بانک کارگشایی عرضه سکه را افزایش دهد، با توجه به اینکه تقاضا افزایش یافته، قیمت ها بدون اتخاذ سیاست صحیحی بالا می رود، لذا باید تصمیم اصلی در این زمینه اتخاذ شود.»
سیدعباس موسویان، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس نیز با اشاره به نوسانات بازار ارز و سکه در هفته‌های گذشته و با بیان اینکه حراج موردی سکه جواب نمی‌دهد گفت: «بخشی از نوسانات اخیر قیمت ارز و سکه، مربوط به قیمت‌ها و رویدادهای جهانی است؛ اما بخشی از نوسانات که به حباب قیمتی و حبابی شدن نرخها مربوط است، با استفاده از ابزارهای مالی بازار سرمایه مانند معاملات آتی ارز و قراردادهای اختیار معامله ارزی، به طور کامل از بین می‌رود و نرخ‌ها کاملا واقعی و شفاف می‌شود.» وی با بیان اینکه بسترهای لازم برای راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی فراهم شده و باید معاملات را به صورت آزمایشی آغاز کرد گفت: «باید از اقدامات هیجانی در این خصوص اجتناب کرده و حراج سکه به صورت کارشناسی صورت بگیرد.» در این شرایط آنچه ضروری است اتخاذ سیاست های اصولی و پایدار در جهت کاهش نوسانات بازار سکه و ارز و افزایش پیش بینی پذیر بودن اقتصاد است.