انواع احکام صادره در محاکم

حکمی که تمام مراحل دادرسی را طی کرده یا قابل فرجام (در دیوان عالی کشور) نباشد، حکم نهایی نامیده می‌شود.
احکام در دستگاه قضایی تقسیم بندی‌های مختلفی دارند که بسته به پرونده افراد برای آنها صادر می‌شود. در رسیدگی اختصاری (شفاهی و بدون تبادل لایحه طرفین دعوا) حکم حضوری است، مگر اینکه خوانده دعوا در هیچ یک از جلسات حاضر نشده یا لایحه دفاعیه تقدیم نکرده باشد. در مورد حکم غیابی، مسأله واخواهی مطرح است. حکمی را که رسیدگی ماهوی دیگری نداشته و قابل اجرا باشد قطعی و حکمی که قابل شکایت از طرق قانونی (واخواهی، تجدیدنظر) است غیر قطعی می‌نامند. حکمی که تمام مراحل دادرسی را طی کرده یا قابل فرجام (در دیوان عالی کشور) نباشد حکم نهایی نامیده می‌شود.حکمی که از طریق جراید و امثال آن به استحضار و اطلاع عموم می‌رسد حکم اعلانی است. مثل حکم اعلان ورشکستگی، اما حکم اعلامی یا ابلاغی، حکمی است که صرفاً به طرفین پرونده یا قائم‌مقام قانونی آنها ابلاغ و اعلام می‌شود. مثل حکم تخلیه. حکمی که حقی را که قبلاً وجود داشته است اعلام کند حکم کشفی یا امضایی می‌نامند. مثلاً دینی را که در گذشته بوده است احراز و تنفیذ و اعلام کند؛ و حکمی که انشای حقی را از تاریخ صدور حکم بیان کند، حکم تأسیسی گویند مثل حکم طلاق. حکم کیفری پس از احراز وقوع جرم توسط دادگاه‌های جزایی (کیفری) صادر می‌شود و مبین وقوع جرم و انتساب آن به محکوم‌علیه است. حکم مدنی یا حقوقی نیز مربوط به امور حسبی و یا دعاوی ناشی از عقود و قرارداد‌ها و تعهدات ناشی از آن است. حکمی که دخالت دادگاه متوقف بر وقوع اختلاف و نزاع بین اشخاص است، حکم ترافعی می‌نامند و حکمی که دخالت دادگاه متوقف بر وقوع نزاع و اختلاف نبود و نیاز به شکایت و تظلم‌‌خواهی ندارد حکم حسبی گویند. حکم لازم‌الاجرا نیز حکمی است که چنانچه محکوم‌علیه به مفاد آن عمل نکند، مأموران اجرای احکام، به درخواست محکوم‌له (خواهان سابق) و با به‌کارگیری قوه‌قهریه، مفاد آن را به طور اجباری به محکوم‌علیه تحمیل می‌کنند و حکم غیر لازم‌الاجرا مقابل آن است.

حمایت

نویسنده

وکیل پایه یک مهرداد طالبی

See author's posts