
استراتژی دولت در یارانه نقدی سال۹۷
با وجود آن که دولت برنامه پیشنهادی خود را برای هدفمندی یارانهها در بودجه ۹۷ به مجلس تقدیم کرده است اما علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره برخی اخبار در خصوص حذف یارانه نقدی تعدادی از دهکها به مهر گفت: «فعلا هیچ تصمیم قطعی در مورد تعداد یارانه بگیرانی که یارانه شان قطع خواهد شد، اتخاذ نشده است بلکه آنچه در قالب لایحه بودجه ۹۷ پیش بینی شده در حد پیشنهاد دولت است و باید منتظر تصمیم مجلس در این خصوص باشیم.»
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بخش دیگری از اظهاراتش در پاسخ به این سوال که «بسیاری از افراد به رغم اینکه تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار ندارند اما نیازمند دریافت یارانه نقدی هستند، آیا در سیاست جدید یارانهای دولت تدبیری برای این افراد اتخاذ شده است؟» گفت: «قطعا این موضوع قابل سیاست گذاری و اجرا خواهد بود.» ربیعی افزود: «دیدگاه من این است هیچ نیازمندی نباید از شمول دریافت یارانه نقدی خارج بماند؛ استراتژی ما این است که میزان یارانه نقدی نیازمندان افزایش یابد حتی اگر تحت پوشش نهادهای حمایتی نباشند اما باید محرز شود که نیازمند هستند.»
در همین راستا محمدمهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات به تشریح جزییات برنامه اجرایی دولت برای اصلاح شیوه اعطایی هدفمندی یارانه پرداخته و از دو مکانیسم دولت برای حذف یارانه اقشار پردرآمد را در لایحه بودجه خبر داده است. وی با بیان اینکه دولت در بودجه ۹۷ تصمیم دارد به جای شناسایی پردرآمدها به شناسایی نیازمندان بپردازد، به باشگاه خبرنگاران گفت:« بر این اساس مشمولین کمیته امداد، بهزیستی، ساکنان روستاها، دهستانها، حاشیه شهرها و… که حدود ۴۱ میلیون نفر میشوند، شناسایی شده و یارانه افرادی غیر از این گزینهها حذف خواهد شد.بعضا برخی افراد نیازمند دارای همپوشانی هستند یعنی یک معلول تحت پوشش کمیته امداد در روستا هم زندگی میکند که باید این موارد شناسایی و تفکیک شوند.»
سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به اینکه دولت مفهومی به عنوان خط مستمری را به عنوان گزینه دوم برای حذف یارانهبگیران در نظر گرفته است، گفت: «یعنی یک خانواده پنج نفره حداقل ۷۵۰ هزار تومان از طریق مستمری یا یارانه به صورت ماهانه دریافت کنند.»
مفتح تأکید کرد: «البته پیشنهاد دولت هنوز به صورت کامل بررسی نشده است، ما نمیخواهیم افرادی که نیازمند هم نیستند اما به نحوی تحت فشارهای زندگی قرار دارند از لیست یارانه بگیران حذف شوند.» وی اظهار کرد: «دولت این مکانیسم را در لایحه بودجه سال ۹۷ پیشنهاد کرده و در صورت تصویب در مجلس میتواند انگیزه بیشتری نسبت به تکالیف مجلس در سنوات گذشته داشته باشد.» عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در پایان خاطرنشان کرد: «حذف یارانه نقدی پردرآمدها باید از سازوکار مشخصی تبعیت کند، نمیشود بیحساب و کتاب یارانههای نقدی افراد را حذف کرد.»
ضد و نقیض های مکانیسم شناسایی یارانه بگیران
مسالهای که در اینجا مطرح میشود ضد و نقیضهای مکانیسم شناسایی یارانه بگیران است؛ چراکه استراتژی مشخصی برای اصلاح شیوه اعطای هدفمندی یارانهها به مردم نداریم و با وجود آن که دولت در بودجه سال ۹۷ روش معکوسی را پیشنهاد و اعلام کرده که در این راه افراد مستحق دریافت یارانه شناسایی شده و دیگران حذف شوند اما سازوکار اینکه چگونه نیازمند واقعی از مردم عادی شناسایی شود معلوم نیست؛ تا جایی که پیش از این احمد میدری، معاون ربیعی از امکان شناسایی درآمد خانوارها به وسیله کدملی و کد پستی آنان خبرداده و گفته بود: «خوشبختانه ایران کشوری است که کد ملی را در تمام سازمانها به رسمیت میشناسد و باتوجه به این ظرفیت آمادگی داریم که درآمد خانوارها را شناسایی و در نتیجه میتوانیم از این ظرفیت در نظام مالیاتی استفاده کنیم.»
میدری گفت: «اصلاح قیمتی و تصمیم درباره یارانههای انرژی در این بخش باید به گونهای باشد که دچار خطای سیاستی نشویم و فقرا متضرر نشوند. وقتی به تحلیل فضایی مسائل اقتصادی میرسیم به رغم اینکه کد ملی در همه سازمانها به رسمیت شناخته میشود، اما در زمینه کدپستی با نقصان اساسی روبه رو هستیم.»
به گفته میدری، مردم تغییرات کدپستی را به سازمانها و دستگاههای دولتی اطلاع نمیدهند. البته در صورت هماهنگی بین دستگاه با کاری حدود دوسال میتوان این مشکل را برطرف کرد.
اظهارات معاون ربیعی نشان میدهد که عملا شناسایی یارانهبگیران حدود دوسال زمان میگیرد و به زودیها امکانپذیر نیست؛ در همین راستا مهرداد بائوج لاهوتی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه باید سازوکارهای لازم برای حذف یارانه نقدی پردرآمدها وجود داشته باشد، اظهار داشت: «متأسفانه دولت به تکلیفی که مجلس طبق قوانین بودجههای سالهای گذشته برای شناسایی دهکهای درآمدی معین کرده بود، عمل نکرده است، بنابراین شناسایی دهکهای پردرآمدها در سال ۹۷ هم میسر نخواهد بود.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به تسنیم گفت: « دولت میخواهد فقط یارانه افراد تحت پوشش سازمانها و نهادهای حمایتی نظیر کمیتهامداد امام(ره) و بهزیستی و افراد ساکن در روستاها را پرداخت و یارانه سایر افراد را حذف کند.» لاهوتی، پیشنهاد دولت برای چگونگی شناسایی دهکهای پردرآمدی جامعه را مناسب ندانست و تأکید کرد: «باید دهکهای درآمدی جامعه براساس میزان درآمد و هزینههایشان شناسایی شوند.»