مراحل شکایت از چک برگشتی چگونه است

ارائه‌ی چک یکی از روش‌های مرسوم در داد و ستد است که کمک می‌کند جریان معاملات بازار برقرار باشد. با این حال، قبول چک مشکلات مربوط به خود را دارد. خیلی مواقع افرادی را پیرامون خود می‌بینیم که تمام امیدشان به دریافت مبلغ چکی که در دست دارند، است؛ اما زمانی که برای نقد کردن چک به بانک می‌روند، متوجه می‌شوند که موجودی صاحب حساب کافی نیست و تمام آنچه که دارند یک «چک برگشتی» است.

در چنین شرایطی افراد باید بتوانند با آگاهی از حقوق قانونی خود روند درست را طی کرده تا سریع‌تر طلب خود را وصول کنند.

مرحله اول: آیا چک برگشتی کیفری است یا حقوقی؟

قبل از هر چیز، برای این که قانون از شما حمایت کند لازم است که چک برگشتی کیفری باشد. اگر چک کیفری باشد، می‌توان علاوه بر این‌که وجه چک را دریافت کرد، صاحب حساب را هم به زندان انداخت. اما اگر چک حقوقی باشد، فقط میتوان وجه چک را دریافت کرد. بنابراین نوع چک در سرعت رسیدگی دادگاه تاثیر دارد و در چک کیفری زودتر و راحت‌تر به پول خواهید رسید. اما در چک حقوقی به علت پیچیدگی‌های آیین دادرسی، نتیجه‌گیری دیرتر حاصل خواهد شد.

چک در چه حالتی کیفری نخواهد بود؟

چک وعده دار باشد

وعده دار بودن چک به این معنا است که تاریخ صدور آن پیش از تاریخ مندرج شده بر روی چک باشد. برای مثال شما چک را در اردیبهشت ۹۶ صادر کرده‌اید، اما تاریخ وصول آن را خرداد ۹۶ قرار داده‌اید. در صورتی که اثبات شود چک وعده‌دار بوده است، صاحب آن از مجازات تبرئه خواهد شد.

در صورتی چک کیفری خواهد شد که چک روز باشد که البته اثبات آن برای دارنده‌ی چک بسیار سخت است؛ چرا که صادرکننده می‌تواند ادعا کند که چک را قبل از تاریخ به خصوصی داده است.

چک تضمینی باشد

چک در صورتی کیفری خواهد بود که علت آن بدهی دارنده‌ی چک باشد. اما چنانچه چک در ازای انجام یک تعهد باشد دیگر چک جنبه‌ی کیفری پیدا نخواهد کرد. برای مثال زمانی که صاحبخانه از مستاجر خود چکی به عنوان چک تخلیه دریافت می‌کند، مستاجر چک را بابت بدهی نداده است؛ بلکه جنبه‌ی ضمانت دارد. از این رو مجازات کیفری در انتظار فرد صادر کننده نخواهد بود.

چک سفید امضا باشد

در این حالت صادرکننده بدون قید مبلغ، نام دارنده‌ی چک و تاریخ، فقط چک را امضا و ارائه کرده است. این نوع چک هم حالت کیفری ندارد.

چک بابت معاملات نامشروع بوده است

چنانچه ثابت شود که چک صادره بابت معاملات نامشروعی همچون ربا ارائه شده است، جنبه‌ی کیفری پیدا نمی‌کند.

چک کیفری که شکایت به موقع صورت نگیرد

چنانچه چک شما کیفری باشد اما بیشتر از ۶ ماه از تاریخ وصول آن بگذرد یا ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت (یعنی برگشتی از بانک) شکایت نکنید، چک جنبه‌ی کیفری خود را از دست خواهد داد.

نحوه‌ی پیگیری چک کیفری:

فرض کنیم که چک برگشتی شما از نوع کیفری باشد. یعنی وعده دار نباشد و هیچ کدام از موارد فوق را در بر نگیرد. در این شرایط دارنده‌ی چک برای شروع تعقیب کیفری باید اقدامات زیر را انجام دهد:

۱. از پشت و روی اصل چک ۲ نسخه کپی برابر اصل تهیه کند .
۲. از گواهینامه عدم پرداخت بانک مبنی بر علت عدم پرداخت چک ۲ نسخه کپی برابر اصل تهیه کند.
۳. شکایت را در فرم‌های چاپی مخصوص تکمیل و امضا کند و سپس تمبر بزند.
۴. اصل چک برگشتی و شناسنامه یا کارت شناسایی را همراه با مدارک بالا به مرجع قضایی تحویل دهد. حال دارنده چک باید در زمان مناسب یعنی همان ۶ ماه از تاریخ گواهی عدم پرداخت با در دست داشتن مدارکی که قبلا بیان شد، به دادسرای محل مراجعه و با طرح شکایت کیفری خواستار مجازات صادرکننده چک بلامحل گردد.

در این حالت چنانچه شکایت فرد به نتیجه برسد دادگاه فقط مجازات حبس را برای صادرکننده‌ی چک در نظر می‌گیرد و در مورد طلب دارنده‌ی چک اظهار نظری نخواهد کرد. بنابراین لازم است که دادخواست مربوط به دریافت طلب با پرداخت هزینه‌ی دادرسی انجام شود.

نحوه‌ی پیگیری چک حقوقی:

در صورتی که چک برگشتی شما حقوقی باشد یا به علت تعلل ورزی حقوقی شود، صادرکننده قابل تعقیب و مجازات کیفری نخواهد بود؛ اما می‌توان تقاضای توقیف اموال و دارایی صادرکننده را کرد و دادگاه نیز حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد داد.

مراحل پیگیری چک حقوقی مشابه حالت کیفری است با این تفاوت که در شکایت فرد فقط به دلیل دریافت طلب از صادرکننده‌ی چک خواهد بود.