مجازات‌ توهین به کارکنان دولتی و ضابطان قضایی

 اجزای تشکیل‌دهنده توهین
اجزای تشکیل دهنده عنصر مادی جرم توهین به شرح ذیل است: 
اول، توهین جرمی است که در یک زمان انجام می‌شود و با انجام کار یا همان انجام فعل که در اینجا اهانت‌کردن است، صورت می‌گیرد. توهین به صورت ترک فعل اتفاق نمی‌افتد مگر در مورد نظامیان که در مواردی احترام نگذاشتن به مافوق می‌تواند توهین محسوب شود.  دوم، عبارت اهانت باید صریح یا ظاهر باشد بنابراین اگر عبارت اهانت مجمل باشد، توهین مجرمانه تلقی نمی‌شود. استثنائاً جرم افترای شفاهی باید صریح باشد.
ظاهر، کلمه یا کلامی است که معنای آن معلوم باشد و احتمال معنای‌ دیگر هم داشته باشد اما احتمال آن ضعیف باشد و معنای اول زودتر به ذهن می‌رسد. مثلاً بگوید مخ فلانی کار نمی‌کند. اولین معنایی که به ذهن می‌رسد، این است که عقل او درست کار نمی‌کند. اما معنای ضعیف آن، یعنی اینکه شخص مورد نظر دارای بیماری اعصاب و روان است. در این موارد هم توهین مجرمانه صورت گرفته است.
مجمل یا مبهم، کلمه یا کلامی است که معنای آن معلوم نیست بلکه مردد بین دو یا چند معنا باشد و ندانیم گوینده کدام معنی را خواسته است. مثلاً بگوید نمی‌شود روی فلانی حساب کرد و ندانیم معنای مشغله داشتن و وقت نداشتن مخاطب، یا معنای لاقیدی و بی‌مسئولیتی او مورد نظر است. عبارت مجمل یا مبهم، توهین مجرمانه محسوب نمی‌شود.
چهارم، مخاطب توهین باید مشخص باشد. در غیر این صورت، عمل، توهین مجرمانه محسوب نمی‌شود. با توجه به استفاده قانونگذار از واژه «افراد» در ماده ۶۰۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، اشخاص حقوقی را نمی‌توان آسیب‌دیده از جرم توهین به حساب آورد، مگر آنکه اقدام مرتکب را بتوان توهین به اعضای حقیقی (افراد) آن دانست یا اینکه قانونگذار در این خصوص حکم خاصی مقرر کرده باشد. 
پنجم، به موجب مواد ۵۱۳  و ۵۱۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، زنده بودن مخاطب شرط نیست و قانونگذار اهانت به مرده را هم قابل تصور دانسته است البته باید گفت اهانت به مردگان، زمانی توهین مجرمانه است که عرفاً توهین به بازماندگان باشد.
ششم، توهین به خود، جرم نیست. مثلاً پدری به فرزندش بگوید پدرسوخته یا کسی به دیگری بگوید مگر من احمق به شما نگفتم که…، چنین گفتاری، توهین مجرمانه نیست.
هفتم، چه شخصی اول به دیگری توهین کند و چه در جواب توهین دیگری، توهین کند، در هر دو صورت، مرتکب جرم شده است. 
هشتم، علنی بودن در جرم توهین شرط نیست بنابراین چه در خفا و چه در آشکار، توهین جرم تلقی می‌شود. 
استثنای این مورد، توهین به رؤسای کشور خارجی در خاک ایران، موضوع ماده ۵۱۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی است که در آن علنی بودن شرط شده است.
نهم، نوع وسیله شرط نیست بنابراین اهانت چه با گفتار چه با نوشتار و چه از طریق رادیو و تلویزیون و نقاشی و‌…  می‌تواند باعث تحقق جرم توهین باشد.  دهم، از حیث نتیجه، توهین چه باعث ضرر مادی یا معنوی مخاطب شده یا نشده باشد، جرم است بنابراین جرم توهین نیاز به نتیجه خاصی ندارد.
در توهین باید مرتکب با اراده آزاد و اختیار، الفاظ یا اعمال رکیک را به دیگری نسبت داده و همینطور از زشت بودن آن الفاظ و اعمال اطلاع داشته باشد، هرچند مخاطب نداند که آنها زشت هستند.

 ضابط قضایی کیست؟
«ضابطین دادگستری مامورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات مقام قضایی در کشف جرم و بازجویی مقدماتی و حفظ آثار و دلایل جرم و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم و ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضایی به موجب قانون اقدام می‌کنند و عبارت از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران؛ روسا معاونین زندان نسبت به امور مربوط به زندانیان؛ ماموران نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به موجب قوانین خاص و در محدوده وظایف محوله ضابط دادگستری محسوب می‌شوند؛ سایر نیروهای مسلح در مواردی که شورای عالی امنیت ملی تمام یا برخی از وظایف ضابط بودن نیروی انتظامی را به آنان محول کند و مقامات و مامورینی که به موجب قوانین خاص در حدود وظایف محوله ضابط دادگستری محسوب می‌شوند.ضابطین دادگستری را قانون تعیین و معرفی می‌کند. بدون نص صریح قانون هیچ مامور یا فردی را نمی‌توان ضابط دادگستری دانست. به طور کلی ضابطین دادگستری به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱- ضابطین خاص: کسانی هستند که صلاحیت آنها محدود به جرایمی خاص، شرایطی معین یا مکان‌های ویژه است و در غیر آن جرایم یا بدون تحقق آن شرایط، اجازه مداخله و اقدام را ندارند. تعدادی از ضابطین خاص که به موجب قوانین، ضابط دادگستری محسوب می‌شوند عبارتند از: مامورین نیروی مقاومت بسیج که به موجب ماده قانون حمایت قضایی از بسیج مصوب سال ۱۳۷۱ در صورت دریافت مجوز مخصوص و در صورت عدم حضور ضابطین دیگر و صرفاً در جرایم مشهود می‌توانند به عنوان ضابط اقدام کنند و نیز مامورین وزارت اطلاعات به موجب بند «ب» ماده ۱۲۴ قانون برنامه چهارم توسعه تنها در کشف مفاسد کلان اقتصادی و سرقت میراث فرهنگی ضابط تلقی می‌شوند.
۲- ضابطین عام: ضابطینی هستند که در مورد کلیه جرایم، صلاحیت اقدام دارند و وظایف و اختیارات آنها محدود به جرایمی معین یا شرایط خاصی نیست. مگر آنچه راکه قانون منع کرده است مثل نیروی انتظامی.

 توهین به مامور دولتی یا ضابط قضایی
اگر کسی به مأمور دولت حین انجام وظیفه توهین کند، مرتکب دو عنوان جرم شده و برای وی مجازات اشد در نظر گرفته می‌شود.
برای افرادی که به مامورین دولتی در حین انجام وظیفه توهین کنند، ۲ ماده در نظر گرفته شده است:
ماده ۶۰۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک ‌چنانچه موجب حد قذف نباشد، موجب مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود. ماده ۶۰۹ ـ هرکس با توجه به سمت‌ یکی از روسای سه قوه یا معاونان رییس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای‌اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به‌سبب آن توهین کند، به سه تا ۶ ماه حبس یا تا (۷۴) ضربه‌شلاق یا پنجاه ‌هزار تا یک ‌میلیون‌ ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.