کتاب «نظام مالکیت فکری» منتشر شد

کتاب نظام مالکیت فکری به قلم «محمود حکمت‌نیا» معاون حقوق مالکیت فکری وزارت دادگستری منتشر شد.
کتاب نظام مالکیت فکری (خاستگاه، زیرساخت‌ها و ساختار) تالیف محمود حکمت‌نیا از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ۵۸۸ صفحه و ۳۰۰ نسخه منتشر شد.
محمود حکمت‌نیا، عضو هیات‎علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، از حقوقدانانی است که در ۲۰ سال گذشته در حوزه مالکیت فکری فعالیت کرده و یکی از صاحب‎نظران این حوزه است. نگاه به سیر مطالعاتی وی نشان می‎دهد در این مدت تلاش کرده است ابعاد نظری و فلسفی موضوع را کاویده و در همین راستا کتاب مبانی مالکیت فکری را تدوین کرده است.
این کتاب حاصل رساله دکتری حکمت‎نیا در دانشگاه تربیت مدرس بوده که اساتیدی همچون محمد عیسایی تفرشی، حجت‎الاسلام سید مصطفی محقق داماد و سید حسین صفایی در هدایت آن نقشی مهم داشتند.
نویسنده در مقدمه این کتاب نوشته است: امروزه مالکیت فکری ذاتا یک نهاد اقتصادی است و به همین دلیل حجم گسترده‎ای از اموال را در سطح اقتصاد جهانی به‎وجود آورده و همین امر سبب شده است میزان درخواست برای ثبت آفرینش‎های فکری، روند رو به افزایشی داشته باشد؛ به‏گونه‎ای که مروری بر آمار ارائه‎‏شده از سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) از درخواست‎های ثبت اختراع، علایم تجاری و طرح‎های صنعتی در سطح جهان نشان می‎دهد در سال ۲۰۱۶ در سراسر جهان سه میلیون و ۱۲۷ هزار و ۹۰۰ درخواست ثبت اختراع، 6 میلیون و ۹۹۷ هزار و ۶۰۰ درخواست ثبت علایم تجاری و ۹۶۳ هزار و ۱۲۱ درخواست ثبت طرح صنعتی توسط ادارات ثبت دریافت شده است. به عبارت دیگر حدود ۱۲ میلیون درخواست ثبت در این سه حوزه صورت گرفته است. همین سازمان بر اساس آمار سال ۲۰۱۶، ایران را با رشد ۱۸ و نیم درصد، بالاترین رشد درخواست ثبت اختراع در جهان اعلام کرده است. (ص. ۲۴)
در ادامه مقدمه این کتاب آمده است: با ورود دنیا به فضای مجازی و در نتیجه توسعه روابط اجتماعی، مالکیت فکری اهمیت بیشتری پیدا کرد. در این عصر، مالکیت فکری به‎عنوان هنجار تجاری مورد قبول قرار گرفت. دیوان داوری اتاق بازرگانی بین‎المللی در سال ۱۹۹۸ بر اساس مطالعاتی تمام دارایی‎های حوزه فضای مجازی را غیرفیزیکی دانسته و در نتیجه قابل دستیابی ذیل مالکیت فکری قلمداد کرده است. (ص. ۲۵)
حکمت‎نیا در ادامه مقدمه این کتاب بیان کرده است: امروزه علاوه بر اهمیت اقتصادی، نظام مالکیت فکری به عنوان ابزاری نیرومند برای کنترل سیاسی نیز به کار می‎رود. نمونه آشکار چنین استفاده‏ای را می‎توان در رفتار آمریکا مشاهده کرد. این کشور از مالکیت فکری به عنوان اهرم فشار بر شرکت‎ها استفاده می‎کند تا آنان نتوانند مراوده اقتصادی با کشورهای غیرهمسو با آمریکا داشته باشند. آمریکا به دلیل حجم عظیم دارایی فکری خود سبب شده است در بسیاری از صنایع جدید دارای حقوق مالکیت فکری باشد. (ص. ۲۶) اهمیت مالکیت فکری و تاثیر آن در نظام اقتصادی دانش‎بنیان سبب شده است کشور ایران نیز در بخش‎های مختلف، سیاست علمی و اقتصادی خود را تا حدود زیادی به مالکیت فکری به عنوان یک راهبرد مهم توسعه و پیشرفت مرتبط کند. (ص. ۲۸)
این کتاب در چهار بخش تنظیم شده که بخش نخست به خاستگاه مسایلی می‎پردازد که زمینه شکل‎گیری مالکیت فکری شده و رویکردهای حل مساله و روش‎شناسی حل مساله مورد توجه قرار گرفته و در ادامه به تحولات مالکیت فکری اشاره‎ای شده است.