مجازات قانونی ضرب و جرح

جرح اغلب با خونریزی همراه است، مانند خراشیدگی یا پارگی پوست یا شکستن استخوان و نقص یا قطع عضو. ضرب و جرح ازجمله جرایمی است که بر اعضای بدن فرد وارد و شامل هر نوع جنایتی می شود که منجر به قتل نشده است. 
اگر جراحت وارده بر شخص به صورت عمدی باشد، در صورت شکایت شخص زیان‎دیده یا ولی او در صورت وجود سایر شرایط مقرر در قانون، برای مجرم قصاص در نظر گرفته می‌شود و در غیر این صورت، مطابق قانون، دیه و تعزیر را در پی خواهد داشت.
بنابراین طبق قانون برای این جرم یکی از مجازات‌های قصاص، دیه و تعزیر تعیین خواهد شد. البته گاهی به جرم ضرب‎وجرح هم مجازات دیه و هم تعزیر تعلق می‎گیرد.
در قانون، برای هر یک از مواردی که باعث ایجاد شدن ضرب در قربانی شود، دیه درنظر گرفته شده است که ضارب موظف است آن را به فرد مضروب پرداخت کند. دیه صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست می‌شود، در قانون مجازات اسلامی به شرح زیر است: سیاه شدن پوست صورت، 6 هزارم دیه کامل، کبود شدن پوست صورت، سه هزارم دیه کامل، سرخ شدن پوست صورت، یک و نیم هزارم دیه کامل و تغییر رنگ پوست سایر اعضا، حسب مورد، نصف مقادیر مذکور در موارد بالا.
در چنین مواردی بین اینکه برای آن عضو آسیب دیده دیه تعیین شده یا نشده باشد، تفاوتی وجود ندارد. همچنین بین تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو و نیز بقا یا از بین رفتن اثر آن فرقی وجود ندارد. 
برای صدمه‌ای که موجب تورم بدن، سر یا صورت شود، ارش تعیین می‎شود و چنانچه علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز بشود، دیه و ارش تغییر رنگ به آن افزوده خواهد شد. 
منظور از ارش، مقدار مالی است که به عنوان جبران خسارت مالی یا بدنی پرداخت می‌شود و در قانون برای آن اندازه‌ای مشخص نشده است.
هر کس عمدا به دیگری ضرب یا جرح وارد کند که موجب نقصان یا شکستن یا ازکارافتادن عضوی از اعضا وی یا منتهی به بیماری دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا ازبین‎رفتن عقل مجنی‎علیه (زیان‎دیده) شود، در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و امنیت جامعه شود یا بیم آن برود که به دیگران سرایت کند، به ۲ تا ۵ سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست قربانی، مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می‌شود.
بنابراین، یکی از فرض‌هایی که مرتکب ضرب‎وجرح علاوه بر دیه به تعزیر نیز محکوم می‌شود، وقتی است که به تشخیص قاضی، اقدام او نظم و امنیت جامعه را مختل کرده باشد. همچنین در مواردی که جرح وارده منجر به صدمات یادشده نشود، اما آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد، مرتکب به ۳ ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد. علاوه بر این، هرگاه عده‌ای با یکدیگر منازعه کنند، در صورتی که این نزاع دسته‎جمعی منتهی به ضرب‎وجرح شود، هر یک از شرکت‎کنندگان در نزاع، حسب مورد، به حبس از ۳ ماه تا یک سال محکوم می‌شوند.
ضرب‌وجرح از جمله جرایم بر اعضاست که شامل هر نوع جنایتی می‎ شود که منجر به قتل نشده است. اگر جنایت وارده بر شخص به‎صورت عمدی باشد، در صورت شکایت شخص زیان‎دیده یا ولی او در صورت وجود سایر شرایط مقرر در قانون، برای مجرم قصاص در نظر گرفته می‌شود و در غیر این صورت، مطابق قانون، دیه و تعزیر را در پی خواهد داشت.