
لیسانس چیست؟
پیش از تعریف لیسانس از لحاظ اصطلاحی، لازم است ابتدا اشاره مختصری به معنای لغوی آن داشته باشیم. لیسانس در اصل واژه فرانسوی است و در لغت نامه فارسی دهخدا چنین معنا شده است: پروانه؛ درجه عالی که معمولا شامل سه سال تحصیل پس از پایان دوره کامل متوسطه است؛ شهادت نامه درجه مزبور.
لیسانس در تعریف اعم، عبارت است از: اعطای حق به دیگری در خصوص مالی، بدون انتقال مالکیت آن.
این تعریف عام هم شامل اموال مادی و هم شامل اموال غیرمادی میشود. اما حقوق ناشی از فن آوری مربوط به مالکیت فکری است و لیسانس در این زمینه به معنای اعطای حق استفاده از حقوق مالکیت فکری است بدون اینکه متضمن انتقال مالکیت باشد.
برخی انواع قرارداد لیسانس
قرارداد لیسانس را به انواع مختلفی تقسیمبندی کردند از جمله: معوض و غیر معوض، رضایی و تشریفاتی، انحصاری و غیرانحصاری، اختیاری و اجباری، انفرادی و غیره.
مهم ترین تقسیمبندی عبارتند از:
ارادی
لیسانس ارادی همان لیسانس متعارف است که به طور مشروح در این مقاله بدان پرداخته شده است.
اجباری
لیسانس اجباری به قانون انحصارات ۱۶۲۳ انگلستان برمیگردد و در سال ۱۸۰۳ نظام لیسانس اجباری به عنوان بخشی از قانون حق اختراع شناخته شده است.
در واقع لیسانس اجباری اجازهای است که توسط یک نظام صلاحیتدار ملی صادر و به شخص متقاضی اعطا میشود تا از یک محصول یا فرآیند ثبت شده بدون اجازه دارنده آن استفاده نماید.
در واقع این، بخشی از نظم عمومی است که میکوشد تا تعادلی بین حقوق انحصاری دارندگان حق اختراع از یک سو و حقوق مصرف کنندگان از سوی دیگر پدید آورد.
لیسانس انحصاری
به لیسانسی گفته میشود که لیسانس گیرنده در قلمرو لیسانس این حق را دارد که بدون نگرانی ناشی از لیسانس دهنده یا اشخاص ثالث به فعالیت بپردازد و لیسانس دهنده
- اولا، متعهد میشود که خود شخصا در قلمروی لیسانس فعالیت ننماید؛
- ثانیا، به اشخاص ثالث در خصوص همان قلمرو، لیسانس اعطا ننماید.
لیسانس غیرانحصاری
لیسانس دهنده، حق اعطای لیسانس به اشخاص ثالث را در خصوص همان پروانه اختراع و در همان قلمرو و نیز حق فعالیت در قلمروی لیسانس را برای خود محفوظ میدارد. در این صورت ممکن است لیسانس گیرنده، در آینده، با رقابت از سوی لیسانس دهنده یا لیسانس گیرندگان دیگر مواجه شود.
لیسانس انفرادی
به لیسانسی گفته میشود که تنها رقیب لیسانس گیرنده خود لیسانس دهنده است.