قرارداد جوینت ونچر و ویژگی های آن

جوینت ونچر یا JV ، همکاری دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی است به منظور به انجام رسانیدن یک پروژه مستقل تجاری.در این همکاری که به منظور کسب سود شکل میگیرد نیازی نیست که شراکت واقعی یا ادغام شرکت ها اتفاق بیفتد.

از جوینت ونچر در حقوق ایران، برای اولین بار در ماده ۱۰۷ قانون برنامه پنجم توسعه یاد شده است . مطالعه این ماده که جوینت ونچر را ” گروه اقتصادی با منافع مشترک ” نامیده است خالی از لطف نیست. لیکن با توجه به اینکه این روزهای در حقوق و تجارت جهانی گرایش به اختصار پر رنگ تر است نامی چنین طولانی زیاد باب میل نیست.

محمد مسعودی – وکیل تجاری بین المللی

جوینت ونچر نوعی قبول تعهد قراردادی ست . ممکن است این سوال در ذهن پدید آید که تفاوت جوینت ونچر با شراکت چیست. پاسخ این است که معمولا شراکت ، یک همکاری بلند مدت  و مستمر است در حالی که جوینت ونچر تنها در خصوص یک پروژه کاری و تجاری شکل می گیرد.

اشخاص حقیقی و حقوقی با هدف افزایش قدرت مالی سرمایه ای ، کاهش ریسک و تقویت قدرت رقابت در بازار ، تن به جوینت ونچر می دهند. جوینت ونچر در قالب قراردادی منعقد می گردد که تعیین کننده  تعهدات و مسؤولیت های مشترک و همچنین اهداف تعیین شده می باشد.

طرفین جوینت ونچر دارای حقوق و تکالیف متنوعی هستند ، حقوقی همچون مدیریت اشتراکی پروژه ، حق اشتراک در منافع و سود ،و همینطور تکلیف در شراکت در هرگونه زیان احتمالی که ممکن است از این قرارداد حاصل آید .

رعایت اصل “حسن نیت ” خصوصا در مواردی که پای منافع مشترک در میان است از اهمیت اساسی برخوردار است. این اصل که از آن به عنوان Good Faith یاد می شود ، ضامن اعتماد طرفین قرارداد است .

جوینت ونچر یا همان مشارکت تجاری ، در کشورهای همچون چین و هند بسیار معمول و پر کاربر است . دلیلی این موضوع این است که مطابق قوانین داخلی این کشورها اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی نمی توانند بیشتر از حد مشخصی مالکیت سهام شرکتی که در آن کشور تشکیل می گردد، را داشته باشند . به همین دلیل با یک شرکت داخلی قرارداد جوینت ونچر منعقد کرده و شرکتی بر اساس این قرارداد JV  تشکیل می دهند . با این روش می توانند اراده خود را بر پروژه ای که قرار است موضوع قرارداد جوینت ونچر باشد ، حاکم می نمایند .

علت دیگر استقبال از قرارداد های جوینت ونچر این است که شرکتهای بزرگ خارجی از چند و چون امور داخلی کشورهای مقصد بی اطلاع هستند . اموری مانند اخذ مجوزهای راه اندازی پروژه ،مجوزهای فعالیت ، مالکیت محل برپایی پروژه و … . این شرکت ها اگر بخواهند خود مستقیما به کسب این مجوز ها بپردازند یا به کلی نمی توانند یا اینکه این امر برای آنها بسیار دشوار است .

در حالی که شرکت داخلی قرارداد جوینت ونچر به سادگی می تواند این مجوز ها را کسب نماید و راه را برای اجرای پروژه موضوع قرارداد جوینت ونچر هموار نماید . از طرف دیگر شرکت خارجی با آوردن تکنولوژی روز دنیا و همچنین منابع خارجی که در کشور مقصد یافت نمی شود ، سهم خود را در قرارداد ایفا می نماید .

کشور ما ایران نیز از لحاظ محدودیت مالکیت خارجیان و عدم امکان تشکیل و ثبت شرکت ۱۰۰ % خارجی به هند و چین شباهت زیادی دارد . با توجه به ورود قریب الوقوع سرمایه گذاران خارجی به کشور ، قرارداد Joint Venture یکی از بهترین و مناسب ترین قالب ها جهت انتظام روابط تجاری و البته فراهم کردن بستر انجام پروژه های عظیم تجاری ، صنعتی و اقتصادی است .

جوینت ونچر میتواند به طرق مختلفی به پایان رسد :

۱- با انقضای یک دوره زمانی از پیش تعیین شده

۲-با انجام موضوع قرارداد

۳- با فوت یا انحلال یکی از طرفین

۴- با حکم دادگاهی که ادامه جوینت ونچر را به دلیل اختلافات عمیق طرفین ،از لحاظ عملی غیر ممکن دانشته است.

 این نهاد حقوقی قرن هاست که به حیات خود ادامه می دهد . در آمریکا اولین استفاده آن به سال ۱۹۸۰ میلادی و در حوزه صنعت راه آهن بر می گردد.قبل ازین زمان جوینت ونچر بیشتر در عرصه تولید مورد استقبال بود لیکن بعد از دهه ۸۰ استفاده از آن در حوزه تجارت خدمات رونق کم نظیری گرفت.

بزرگترین نگرانی حقوقی در خصوص جوینت ونچر ، خاصیت آن در محدود کردن رقابت سالم است ، به همین دلیل ارگان های مسؤول همواره وبه شکل مستمر فعالان این عرصه را زیر ذره بین حقوق رقابت و قوانین آن نگه داشته اند.

موسسه حقوقی بین المللی اریکه عدل افتخار دارد با سابقه درخشان خود در عرصه حقوق تجارت بین الملل و خصوصا قرارداد های جوینت ونچر ، به عنوان مشاور حقوقی در کنار اشخاص حقیقی و حقوقی در حوزه انعقاد قراردادهای جوینت ونچر از مرحله تهیه پیشنویس قراردادی تا امضای قرارداد نهایی حضور داشته باشد.

شما عزیزان سوالات خود را می توانید در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید.همچنین اگر قصد مطاله بیشتر در این خصوص را دارید می توانید به منابع زیر مراجعه بفرمایید:

Harrigan, Kathryn Rudie. 1986. Managing for Joint Venture Success. Lexington, Mass.: Lexington Books

Levins, Cary, and James S. Lawlor. 1988. “Legal Considerations of Joint Ventures.” In The Handbook of Joint Venturing. Edited by John D. Carter, Robert F. Cushman, and C. Scott Hartz. Homewood, Ill.: Dow Jones–Irwin.

Practising Law Institute (PLI). 1996. Joint Ventures: Practices in Search of Principles, by Stephen V. Bomse. January–February. Corporate Law and Practice Course Handbook series, PLI order no. B4-7134