
گاهی ممکن است کسی بدون اجازه ی شما از اموال شما استفاده کند و این کار غیر قانونی محسوب می شود. در گذشته اینکه دیگران بدون اجازه مالک اصلی از زمین او استفاده می کردند بیشتر از این زمان رایج بود. اما قانون این کار را تصرف می داند و به صاحب اصلی مال این اجازه را می دهد تا برای بیرون کردن متصرف، شکایت کند. یکی از دعوای رایج در دادگاه های ما همین موضوع تصرف عدوانی است. لازم است بدانید که در خصوص تصرف عدوانی شما هم می توانید شکایت کیفری کنید و هم از طریق دعاوی حقوقی اقدام نمایید. بنابراین اگر شما هم درگیر چنین مشکلی هستید و کسی ملک شما را به زور تصرف کرده است، نگران نباشید چون شما می توانید از راه های قانونی اقدام کنید. در این مطلب ما شما را بیشتر با تصرف عدوانی کیفری آشنا می کنیم و تفاوت تصرف عدوانی حقوقی با تصرف عدوانی کیفری را شرح خواهیم داد.
تصرف عدوانی چیست؟
اگر شما مالک ملکی باشید و شخصی به زور و به صورت غیر قانونی، ملک را از شما بگیرد و خودش این ملک را تصرف کند؛ عمل وی تصرف عدوانی محسوب می شود. بنابراین چون این کار بدون رضایت شما و با زور انجام شده است، شما به عنوان مالک می توانید از او شکایت کنید. در واقع تصرف عدوانی، تصرف یک شخص غیر از مالک یا متصرف قانونی(مثل مستاجر) نسبت به ملک، به صورت غیر قانونی و با زور است . این تصرفات اصولا به گونه ای است که شما به عنوان مالک قادر نستید که همان جا از حقوق خود دفاع کنید. بنابراین قانون این راه را برای شما قرار داده است تا به صورت حق خود را را آن متصرف بگیرید.
لازم به ذکر است، دعاوی تصرف عدوانی هم به صورت حقوقی و هم کیفری است که فقط نسبت به اموال غیر منقول مثل زمین، خانه و مغازه در دادگاه ها قابل طرح است. بنابراین اگر کسی ماشین شما را به زور از شما بگیرد و مورد استفاده قرار دهد، شما نمی توانید از این فرد شکایت تصرف عدوانی کنید.
دعوای تصرف عدوانی کیفری و مجازات
ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی به بحث تصرف عدوانی پرداخته است و برای این عمل نیز مجازات تعیین کرده است. بر اساس قانون جدید، متصرف عدوانی ۱۵ روز تا ۱ ماه به مجازات حبس محکوم خواهد شد.
در قانون مجازات اسلامی تصرف عدوانی جرم بوده و دارای مجازات است. ماده۶۹۱ قانون مجازات اسلامی بیات می کند:« هر کس به قهر و غلبه داخل ملکی شود که در تصرف دیگری است اعم از آنکه محصور باشد یا نباشد یا در ابتدای ورود به قهر و غلبهنبوده ولی بعد از اخطار متصرف به قهر و غلبه مانده باشد علاوه بر رفع تجاوز حسب مورد به یک تا شش ماه حبس محکوم میشود. هر گانه مرتکبین دو نفر یا بیشتر بوده و لااقل یکی از آنها حامل سلاح باشد به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهند شد.»
پس بر اساس این ماده ی قانونی اگر کسی ابتدا بدون زور وارد ملک شما شود یا از ابتدا با زور و بدون رضایت وارد ملک شما شود فرقی ندارد، در هر صورت چون شما برای ماندن آن شخص در آن ملک رضایت ندارید تصرف عدوانی محسوب می شود.
در ادامه ماده ۶۹۲ قانون مجازات اسلامی بیان کرده است:« هر گاه کسی ملک دیگری را به قهر و غلبه تصرف کند علاوه بر رفع تجاوز به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.»
دعوای تصرف عدوانی را حقوقی مطرح کنیم یا کیفری؟
در ابتدای امر باید به شما بگوییم که درباره ی این که دعوای تصرف عدوانی را به صورت کیفری یا حقوقی مطرح نمایید بهتر است که حتما با وکیل متخصص صحبت کنید. اما به طورکلی برای روشن تر شدن این موضوع موارد ذیل را مطالعه فرمایید:
- اگر بخواهید دعوای حقوقی مطرح کنید شما به عنوان خوانده دعوا نیازی به اثبات اینکه مالک هستید و یا بیان دلایل مالکیت ندارید. بنابراین صرف اینکه ملکی را که یک سال در تصرف داشتید، از تصرف شما خارج کرده اند برای اقامه ی دعوای حقوقی کافی است. مثلا فرض کنید شما مستاجر هستید و کسی خانه شما را به زور تصرف کرده است. پس شما می توانید دعوای تصرف عدوانی حقوقی طرح کنید.
- اگر شما سند مالکیت دارید می توانید دعوای کیفری مطرح کنید. در واقع در صورت داشتن سند مالکیت است که شما می توانید شکایت تصرف عدوانی کیفری داشته باشید. طرح شکایت کیفری از طر شکایت حقوقی بسیارسریعتر و کم هزینه تر است.
- گاهی شما فقط می خواهید که به ملک خود برسید و تنها به دنبال مطالبه خسارت و زیان خود هستید. اما گاهی هم به دنبال مجازات متصرف هستید که در این صورت باید شکایت کیفری کنید.
- معمولا روند دادرسی حقوقی طولانی تر از دادرسی کیفری است.
- اگر مالک هستید به دلیل راحت تر بودن فرایند کیفری می توانید دعوای کیفری تصرف عدوانی را انتخاب کنید.
در واقع دعوای مربوط به اموال منقول دارای پیچیدگی خاص است که موسسه حقوقی وکیل تاپ با همکاری وکلای متخصص در این زمینه قادر است تا بهترین راهکار ها را به شما ارائه دهد.
فرق تصرف عدوانی کیفری و حقوقی
- مهم ترین تفاوت شکایت کیفری با حقوقی این است که در تصرف عدوانی کیفری، باید برای قاضی دادگاه اثبات شود که متصرف از روی عمد اینکار را کرده و می دانسته که ملک متعلق به شخص دیگری است.
- در شکایت کیفری تصرف عدوانی شما حتما باید با اسناد و مدارکی که دارید اثبات کنید که مالک ملک هستید. در حالی که در تصرف عدوانی حقوقی همانطور که پیش تر توضیح دادیم لازم نیست که شما حتما مالک ملک باشید. مثلا زمانی که شما مستاجر هستید و صاحب خانه شما در خانه ای که اجاره کردید تصرف می کند.
- در دعوای تصرف عدوانی کیفری شما از متصرف شکایت کیفری می کنید و دیگر نیاز نیست که برای رفع تصرف دعوای حقوقی هم مطرح کنید، چون دادگاه کیفری به رفع تصرف هم رای می دهد. در تصرف عدوانی حقوقی شما دادخواست حقوقی به مرجاجع قضایی حقوقی ارائه می دهید.
نکته: مسئله تصرف عدوانی هم از لحاظ حقوقی و هم از لحاظ کیفری قابل انجام است. یعنی شما می توانید در محاکم حقوقی دادخواست رفع تصرف عدوانی را مطرح کنید و در دادگاه کیفری هم شکایت کنید تا متصرف مجازات شود و در دادگاه کیفری دیگر به رفع تصرف حکمی دادگاه داده نمی شود، چون به این موضوع در دادگاه حقوقی رسیدگی می شود. لازم به تاکید است که شکایت همزمان حقوقی و کیفری در تصرف عدوانی در صورتی است که شما مالک باشید، چون در دعوای تصرف عدوانی کیفری مالکیت شما برای دادگاه باید اثبات شود.
مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی
دانستن این نکته برای شما لازم است که در کلیه دعاوی حقوقی و کیفری که مربوط به اموال غیر منقول است مثل همین دعوای تصرف عدوانی، حقوقی یا کیفری، دعوای ممانعت یا مزاحمت؛ دادگاه محل وقوع ملک صالح به رسیدگی است. یعنی دادگاه صالح به رسیدگی این دعاوی است که ملک شما در آن محل واقع شده است.
تصرف عدوانی در ملک مشاع
تصور کنید که شما و همکارتان در یک ملک شریک هستید، سه دانگ برای شما است و سه دانگ دیگر برای همکارتان. حالا اگر همکارتان بدون اجازه در ملک تصرفی انجام دهد، تصرف عدوانی محسوب می شود. به این دلیل که شرکا در یک ملک در جزء جزء و کل آن شریک هستند و تصرف یکی از آن ها بدون اجازه ی دیگری، تصرف عدوانی محسوب می شود. در نتیجه شما می توانید به علت تصرف بدون اجازه ی شریکتان از او شکایت کیفری یا حقوقی کنید.
مشاوره با وکلای تصرف عدوانی بنیاد سنا
ملک شما جز سرمایه ی شما محسوب می شود، بنابراین اگر چنین مشکلات قانونی برای ملک یا خانه شما بوجود بیاید به شما توصیه می شود که حتما از وکلا کمک بگیرید تا بتوانید به بهترین نحو از حق خود دفاع کرده و زمین یا خانه را از متصرف پس بگیرید. بنیاد حقوقی سنا دارای وکلای متخصص در امور ملک است که این وکلا می توانند مشاوره ی لازم را به شما ارائه دهند و بهترین راهکار را پیش روی شما قرار دهند.
نتیجه گیری
زمانی که کسی ملک یا خانه شما را به زور و بدون رضایت شما تصرف کند، طبق قانون شما این حق را دارید که نسبت به آن شخص طرح دعوا کنید. به این عمل تصرف عدوانی گفته می شود. دعوای تصرف عدوانی به دو صورت حقوقی و کیفری اتفاق می افتد و اما لازم است بدانید که اگر شما قصد دارید شکایت کیفری تصرف عدوانی انجام دهید، حتما باید اثبات کنید که مالک هستید و در صورتی که مالکیت شما در دادگاه ثابت شود این دعوا قابل رسیدگی است. اما در دعاوی حقوقی تصرف عدوانی لازم نیست که حتما مالک باشید. همین که ملک به صورت قانونی در تصرف شماست( مثل اجاره خانه) می توانید طرح دعوای حقوقی انجام دهید. علاوه بر این، دعوای تصرف عدوانی نسبت به اموال غیر منقول مثل خانه و زمین و کلا املال قابل امکان است.
سوالات متدوال
آیا تصرف عدوانی کیفری فقط توسط مالک قابل امکان است؟
بله، در دعاوی تصرف عدوانی کیفری شما باید مالک باشید تا شکایت کیفری کنید و همچنین باید این امر را با اسناد و مدارک در دادگاه اثبات نمایید. این شکایت می تواند توسط خودتان یا وکیل شما انجام شود.
اگر متصرف در زمین مورد تصرف زراعت کند تکلیف چیست؟
در این صورت ماده ۱۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می کند که اگر موقع برداشت محصول رسیده است، متصرف عدوانی باید فوری محصول را برداشت کند و اجرت المثل را بپردازد.
آیا طرح دعوای تصرف عدوانی درخصوص ماشین ممکن است؟
خیر، دعوای تصرف عدوانی نسبت به اموال غیر منقول صورت می گیرد.