اوصاف قرارداد لیسانس

عهدی

قرارداد عهدی، قراردادی است که صرفا تعهدی بر ذمه متعهد به نفع متعهد له ایجاد شده و ملزم به انجام آن می‌شود اما در مقابل قرارداد تملیکی قراردادی است که اثر اصلی آن انتقال مالکیت می‌باشد هر چند تعهد‌های فرعی هم بر ذمه متعهد مستقر می‌شود من جمله در بیع کالا که عقدی تملیکی است، تعهد به تسلیم کالا هم برای بایع ایجاد شده که فرع بر تعهد اصلی می‌باشد.

این تقسیم بندی آثاری بر آن مترتب است از جمله اینکه در عقود تملیکی مورد معامله بایستی در حین معامله موجود باشد {البته در صورتی که عین معین یا کلی در معین باشد} اما در عقود عهدی لازم نیست مورد تعهد در حین عقد وجود باشد و ممکن است بعدتر ایجاد شود.

تفاوت دیگر در این است که در عقود عهدی درصورت عدم اجرای تعهد توسط متعهد حق تعقیب برای متعهدله ایجاد نمی‌شود اما در عقود تملیکی برای متعهدله حق تعقیب ایجاد می‌شود.

اما سوال اصلی اینجاست که قرارداد لیسانس در کدام یک از این دسته قرار می‌گیرد؟

با توجه به به ماهیت موضوع قرارداد لیسانس {مالکیت فکری} به نظر می‌رسد باید این نوع قرارداد را در زمره عقود عهدی بدانیم چرا که موضوع این قرار داد وجود خارجی ندارد در حالی در عقود تملیکی مورد معامله بایستی وجود خارجی داشته باشد.

تعاهدی

از دیگر اوصاف قرارداد لیسانس می‌توان به دو تعهدی بودن آن اشاره کرد بدین معنا که این قرارداد برای متعاملین تعهدات متقابلی ایجاد می‌کند.

در حقوق داخلی ما، عقود تعاهدی در مقابل عقود یک تعهدی است در عقود یک تعهدی، صرفا برای یکی از طرفین تعهد ایجاد می‌شود مانند قرارداد یک جانبه بیع.

در خصوص قرارداد لیسانس باید گفت این عقد اصولا بصورت معوض ایجاد می‌شود و عقود معوض هم بصورت تعاهدی ایجاد می‌شود، اما به معنای این نیست که قرارداد لیسانس را نتوان

بصورت مجانی و غیرمعوض انعقاد کرد چراکه اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادها اقتضا می‌کند که چنین قراردادی را بتوان منعقد کرد.

تشریفاتی

نوع دیگر از تقسیم بندی عقود به تشریفاتی و رضایی است، در عقود رضایی صرف ابراز اراده به نحوی از انحاء که دلالت بر آن کند برای ایجاد قرارداد کافی است اما در عقود تشریفاتی صرف ابراز اراده از لحاظ قانونی کافی برای ایجاد عقد نیست بلکه بایستی طرفین یک سری تشریفات قانونی را باید رعایت کنند.

لازم به توضیح است که تطبیق قانون ثبت جمهوری اسلامی ایران، انتقال املاک ثبت شده درصورتی نافذ است که بصورت رسمی انتقال صورت بگیرد.

در خصوص قرارداد لیسانس هم باید باید بین دو مورد تفکیک قائل شویم: علامت تجاری به ثبت رسیده و علامت تجاری به ثبت نرسیده؛ در مورد اولی قرارداد لیسانس تشریفاتی است که اصولا و به طور معمول اینگونه است اما در مورد دوم عقدی رضایی است.

جایگاه لیسانس

به طور معمول لیسانس نه به طور مستقل بلکه، در ضمن قراردادهای دیگری شکل می‌گیرد. برخی از این قراردادها عبارتند از:

قرارداد فرانشیز

فرانشیز اجازه به کارگیری و استفاده از یک سیستم تجاری است که مالکیت‌های فکری از عناصر اصلی آن قلمداد می‌شود، اما محدود به آن نیست.

فرانشیز، اعطای اجازه به گیرنده برای تولید، توزیع کالا یا ارئه خدمات و با الزام‌های متعدد به عنوان بخشی از یک سیستم گسترده و بزرگتر، فراتر از لیسانس عمل می‌کند. بنابراین در قرارداد فرانشیز نظارت امتیازدهنده بر فعالیت‌های امتیازگیرنده و خدمات فنی به او بسیار چشمگیر است‌.

از تفاوت دیگر قرارداد فرانشیز و قرارداد لیسانس علامت تجاری این است که در فرانشیز حق الامتیاز، بیشتر بهای مدیریت است تا عوض استفاده از علامت تجاری؛ در لیسانس تاکید بر تولید است اما در فرانشیز اهداف بازاریابی یعنی به مرحله بعد از تولید مدنظر است.

این سیستم غالبا با یک علامت خاص شناسایی می‌شود در واقع علامت دارنده، از مهم ترین ابزاری است که در این کسب و کار مایه شهرت دارنده بوده است. این کسب و کار ترکیبی است از علاممت،

اسرار تجاری، دانش فنی، طرح صنعتی و سایر مالکیت‌های فکری، که مجموع آن‌ها یک سیستم کسب و کار موفق است.

قرارداد ساخت،بهره برداری،واگذاری (بی.او.تی)

این قرارداد معمولا در منابع زیربنایی و مادر منعقد میشود که اصولا بخش خصوصی در دولت پذیرنده توانایی مال یا اختیار ورود در آن‌ها را ندارد؛ از همین رو، معمولا یک طرف این قراردادها دولت یا شرکت دولتی است.

در یک قرارداد متعارف بی.او.تی دولت به کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های خصوصی امتیاز می‌دهد تا مطابق قرارداد تامین مالی یک طرح زیربنایی را عهده‌دار شده، آن را اجرا کند و در ازای مخارجی که تقبل کرده است برای مدتی از پروژه ساخته شده بهره‌برداری کند و پس از سپری شدن مدت بهره‌برداری، پروژه و حق استفاده از آن را مجانا به دولت منتق نماید.

دراین قراردادها، کنسرسیومی که تامین مالی و بهره برداری از پروژه را بر عهده گرفته است ممکن است برای تولید کالا و خدمات موضوع پروژه به لیسانس‌های متعدد نیاز داشته باشد که در صورت لزوم به او اعطا می‌شود.

قرارداد بیع متقابل

در قرارداد بیع متقابل، کشور سرمایه گذار یا فروشنده با سرمایه گذاری خود تولیدی را در کشور خریدار راه اندازی می‌کند و مدت معینی از آن بهره برداری می‌کند، سپس امکانات تولیدی ایجاد شده را به کشور خریدار واگذار می‌نماید.

به نظر می‌رسد یکی از اهداف بیع متقابل کالا انتقال تکنولوژی باشد به همین خاطر بیع متقابل کالا می‌تواند بستری برای لیسانس باشد.