الزام زوج به تهیه مسکن مستقل | دکتر مهرداد طالبی

زوجه می‌تواند با دادن دادخواست الزام به تهیه مسکن به طرفیت شوهر، الزام خوانده به تهیه مسکن مستقل را از دادگاه تقاضا کند و زوج موظف خواهد بود که منزلی در شأن زوجه تهیه کند که تشخیص آن با دادگاه خانواده رسیدگی‌کننده است.

داشتن مسکن از ملزمات آغاز زندگی مشترک بوده و یکی از اهداف زوجین از ازدواج تشکیل خانواده و سکنی در کنار یکدیگر است. از طرف دیگر، به محض وقوع عقد نکاح زوجین دارای حقوق و تکالیفی نسبت به هم می‌شوند. تمکین حق شوهر (زوج) و دریافت نفقه از حقوق زن (زوجه) است. مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی اصلاحی سال ۱۳۸۱، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه یا مرض. بنابراین کاملا مشخص است که از جمله حقوق زن و در دایره نفقه او، مسکن متناسب شان زوجه و اثاث منزل مورد نیاز است.
در این راستا زوجه می‌تواند با دادن دادخواست الزام به تهیه مسکن به طرفیت شوهر، الزام خوانده به تهیه مسکن مستقل را از دادگاه تقاضا کند و زوج موظف خواهد بود که منزلی در شأن زوجه تهیه کند که تشخیص آن با دادگاه خانواده رسیدگی‌کننده است. خواه خریداری کرده یا رهن و اجاره کند. همچنین زوج می‌تواند مستنداتی به دادگاه ارایه کند که منزل مورد نظر توسط شخصی مثل پدر، برای زندگی مشترک در اختیار او قرار گرفته است.
در بحث دادخواست الزام به تمکین زوجه که توسط زوج (شوهر) تقدیم دادگاه می‌شود، می‌توان گفت که زوج باید مقدمات تمکین مثل مسکن و اثاث منزل را تهیه کند.
رویه عملی دادگاه‌های خانواده سراسر کشور چنین است که در مرحله رسیدگی یا اجرای حکم به‌وسیله مددکاری، کلانتری و غیره دستور بازدید از مسکن تهیه‌شده توسط زوج، صادر می‌شود.
به هر حال چه زن دادخواست تهیه مسکن مستقل داده یا شوهر دادخواست الزام به تمکین زوجه را ارایه دهد، در هر دو فرض شوهر مکلف به تهیه مسکن متناسب با شأن زوج است.
مطابق ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند، سکنی کند، مگر اینکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
در این خصوص چند نکته حائز اهمیت است و آن اینکه اختیار تعیین مسکن با زوج است مگر اینکه خلاف آن در عقدنامه یا در سند دیگری بعد از عقد شرط شده باشد که به آن شرط حق مسکن زوجه گفته می‌شود. اگر زن بدون دلیل از سکونت در منزل تهیه‌شده توسط زوج خودداری کرده و به وظیفه تمکین خود حق عمل نکند، ناشزه محسوب
می شود و مستحق نفقه نخواهد بود. مستبط از ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، در تهیه مسکن ملاک شأن زن است نه استطاعت مالی زوج، و تشخیص با دادگاه است همچنین نکته مهم دیگر اینکه شوهر باید در شهر محل سکونت خود، منزل برای زوجه تهیه کند.
در پرونده‌های بسیاری دیده شده است که شوهر برای سنگ‌اندازی اقدام به تهیه مسکن مستقل در شهر دیگری کرده است که در مقام دفاع گفته شده است که هدف تهیه مسکن مستقل زندگی مشترک زوجین است و نه تنهایی زندگی کردن زوجه.
بر همین اساس در نهایت دادگاه زوج را ملزم به تهیه مسکن متناسب با شأن زوج می‌کند. حال سوال اینجاست که اگر شوهر به رای دادگاه عمل نکند چه ضمانت اجرایی خواهد داشت؟
بدیهی است که زوجه می‌تواند به استناد رای دادگاه و اقدام نکردن شوهر به تهیه مسکن، مطالبه نفقه کند اما نکته مهم این است این موضوع از موجبات عسر و حرج زوجه و طلاق نیز به شمار می‌رود.
بنابراین همانطور که گفتیم، اولا وظیفه شوهر تهیه مسکن است و ثانیا مسکن باید در شأن زوجه باشد اما نکته سوم این است که زن با توجه به وظایف و شرایطش می‌تواند از شوهر و دادگاه تقاضای مسکن مستقل کند تا زندگی خصوصی زوجین و خاصه زوجه به مخاطره نیفتد. بنابراین یک روی دیگر دادخواست الزام به تهیه مسکن و حتی دادخواست الزام به تمکین زن، این است که زوج باید منزلی تهیه کند که در عرف مستقل محسوب شود البته در همه این موارد، دادگاه شأن زوجه و وضعیت زندگی قبل زن و شوهر را در نظر گرفته و سپس به تصمیم‌گیری و صدور رای اقدام می‌کند.

حمایت