ارکان تحقق خیانت در امانت
جرم خیانت در امانت زمانی محقق میشود که مالی که به طور امانت به امین سپرده شده است، با مطالبه مالک آن، به مالک بازگردانده نشود.
خیانت در امانت به این معناست که مالی که به طور امانت به امین سپرده شده است، با مطالبه مالک آن، به مالک بازگردانده نشود. برای مثال «الف» مالی را به امانت به «ب» سپرده است و زمانی که به او مراجعه کرده و استرداد مال خود را مطالبه میکند، «ب» از استرداد مال خودداری میکند. این عدم استرداد مال طبق ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ جرم است. طبق ماده فوقالذکر ممکن است عدم استرداد به شکل تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال باشد.
شکل دیگر جرم خیانت در امانت طبق قانون مجازات اسلامی آن است که اگر مقرر شده باشد مالی به شکل معینی مصرف شود اما این عمل معین انجام نشود، جرم خیانت در امانت محقق میشود. برای مثال «الف» برای دانشآموزان محروم منطقهای تعدادی کیف و کفش خریداری کرده و ارسال این اقلام به مناطق محروم برای استفاده دانشآموزان به «ب» سپرده است. اما «ب» این اقلام را به نفع خودش به فروش رسانده است. در این صورت نیز جرم خیانت در امانت توسط «ب» واقع شده است. در دو مثال فوق «ب» به عنوان امین مکلف به استرداد اموال یا مصرف اموال در راه معینی بوده اما به تکلیف قانونی خود عمل نکرده و لذا مرتکب خیانت در امانت شده است.
طبق قواعد حقوق جزا برای تحقق رکن مادی جرم خیانت در امانت باید جرم و مجازات قانونی آن در قانون مجازات تعریف شده باشد. تعریف جرم خیانت در امانت و تعیین مجازات آن در مواد ۶۷۳ و ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ تشریح شده است. در تعریف مواد ۶۷۳ و ۶۷۴ این قانون به عدم استرداد، اتلاف، تصاحب، استعمال و مفقود کردن اشاره شده است. هرگاه امین در خصوص مالی که به او سپرده شده، اقدامات فوق را انجام دهد، مرتکب خیانت در امانت شده است. طبق ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، جرم خیانت در امانت با عمدی بودن اقدامات امین و به قصد ورود ضرر به مالک یا متصرف واقع میشود.
برای آشنایی بیشتر با جرم خیانت در امانت بهتر است با اصطلاحاتی که در قانون در تعریف جرم خیانت در امانت آمده است، آشنا شوید.
استعمال: یکی از معانی استعمال در لغت، استفاده کردن است. استفاده از مال مورد امانت از مصادیق جرم خیانت در امانت است. مثلاْ «الف» به سفری طولانیمدت میرود و کلید خانهاش را به «ب» میسپارد تا در غیاب او به امور منزل رسیدگی کند، اما «ب» منزل «الف» را اجاره میدهد. تصاحب: تصاحب در لغت به معنای صاحب شدن است و در اصطلاح حقوقی به این معناست که شخصی در خصوص ملک دیگری طوری رفتار کند که همگان تصور کنند او مالک آن مال است. برای مثال «الف» ساعت خود را برای مدتی به «ب» میسپارد اما «ب» ساعت را به «الف» مسترد نکرده و ادعای مالکیت آن را میکند.
اتلاف: اتلاف در لغت به معنای تلف کردن و از بین بردن است. مثلا «الف» اتومبیل خود را به «ب» میسپارد و «ب» برخلاف اصول امانتداری از اتومبیل استفاده کرده و تصادف میکند و باعث از بین رفتن اتومبیل میشود.
مفقود کردن: مفقود کردن در لغت به معنای گم کردن است. در این حالت مال از بین نرفته اما گم شده و دسترسی به آن تقریبا ناممکن است.
به جز ارکان سهگانه جرم، شرایط ذیل نیز باید برای تحقق جرم مهیا باشد. لازم به یادآوری است که موضوع جرم خیانت در امانت تحصیل مال است. تحصیل مال در جرم خیانت در امانت به معنای به دست آوردن و تصاحب مال دیگری است. مال باید به طور امانی به امین سپرده شده باشد. یعنی رابطه بین مالک و شخصی که مال به او سپرده شده، امانی است. طبق ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، سپردن مال باید به یکی از روشهای قانونی باشد. هرجند طبق این ماده روشهای قانونی سپردن مال شامل وکالت، اجاره، امانت و رهن است. برای تحقق جرم خیانت در امانت باید بین فعل مرتکب جرم و ورود ضرر و زیان به مالک یا متصرف قانونی رابطه علت و معلولی وجود داشته باشد. طبق ماده ۶۷۳ این قانون، هرکس از سفیدمهر یا سفیدامضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به حبس از یک تا سال محکوم میشود و نیز بر اساس ماده ۶۷۴ همین قانون، هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشتههایی از قبیل سفته، چک، قبض یا نظایر آن را به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بیاجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده آنها را به ضرر مالکان یا متصرفان آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند، به حبس از ۶ ماه تا سه سال محکوم میشود. طبق ماده ۶۷۴، مالک و متصرف قانونی میتوانند در خصوص جرم خیانت در امانت تعقیب کیفری متهم را از مراجع ذیصلاح بخواهند.
شکل دیگر جرم خیانت در امانت طبق قانون مجازات اسلامی آن است که اگر مقرر شده باشد مالی به شکل معینی مصرف شود اما این عمل معین انجام نشود، جرم خیانت در امانت محقق میشود. برای مثال «الف» برای دانشآموزان محروم منطقهای تعدادی کیف و کفش خریداری کرده و ارسال این اقلام به مناطق محروم برای استفاده دانشآموزان به «ب» سپرده است. اما «ب» این اقلام را به نفع خودش به فروش رسانده است. در این صورت نیز جرم خیانت در امانت توسط «ب» واقع شده است. در دو مثال فوق «ب» به عنوان امین مکلف به استرداد اموال یا مصرف اموال در راه معینی بوده اما به تکلیف قانونی خود عمل نکرده و لذا مرتکب خیانت در امانت شده است.
طبق قواعد حقوق جزا برای تحقق رکن مادی جرم خیانت در امانت باید جرم و مجازات قانونی آن در قانون مجازات تعریف شده باشد. تعریف جرم خیانت در امانت و تعیین مجازات آن در مواد ۶۷۳ و ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ تشریح شده است. در تعریف مواد ۶۷۳ و ۶۷۴ این قانون به عدم استرداد، اتلاف، تصاحب، استعمال و مفقود کردن اشاره شده است. هرگاه امین در خصوص مالی که به او سپرده شده، اقدامات فوق را انجام دهد، مرتکب خیانت در امانت شده است. طبق ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، جرم خیانت در امانت با عمدی بودن اقدامات امین و به قصد ورود ضرر به مالک یا متصرف واقع میشود.
برای آشنایی بیشتر با جرم خیانت در امانت بهتر است با اصطلاحاتی که در قانون در تعریف جرم خیانت در امانت آمده است، آشنا شوید.
استعمال: یکی از معانی استعمال در لغت، استفاده کردن است. استفاده از مال مورد امانت از مصادیق جرم خیانت در امانت است. مثلاْ «الف» به سفری طولانیمدت میرود و کلید خانهاش را به «ب» میسپارد تا در غیاب او به امور منزل رسیدگی کند، اما «ب» منزل «الف» را اجاره میدهد. تصاحب: تصاحب در لغت به معنای صاحب شدن است و در اصطلاح حقوقی به این معناست که شخصی در خصوص ملک دیگری طوری رفتار کند که همگان تصور کنند او مالک آن مال است. برای مثال «الف» ساعت خود را برای مدتی به «ب» میسپارد اما «ب» ساعت را به «الف» مسترد نکرده و ادعای مالکیت آن را میکند.
اتلاف: اتلاف در لغت به معنای تلف کردن و از بین بردن است. مثلا «الف» اتومبیل خود را به «ب» میسپارد و «ب» برخلاف اصول امانتداری از اتومبیل استفاده کرده و تصادف میکند و باعث از بین رفتن اتومبیل میشود.
مفقود کردن: مفقود کردن در لغت به معنای گم کردن است. در این حالت مال از بین نرفته اما گم شده و دسترسی به آن تقریبا ناممکن است.
به جز ارکان سهگانه جرم، شرایط ذیل نیز باید برای تحقق جرم مهیا باشد. لازم به یادآوری است که موضوع جرم خیانت در امانت تحصیل مال است. تحصیل مال در جرم خیانت در امانت به معنای به دست آوردن و تصاحب مال دیگری است. مال باید به طور امانی به امین سپرده شده باشد. یعنی رابطه بین مالک و شخصی که مال به او سپرده شده، امانی است. طبق ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، سپردن مال باید به یکی از روشهای قانونی باشد. هرجند طبق این ماده روشهای قانونی سپردن مال شامل وکالت، اجاره، امانت و رهن است. برای تحقق جرم خیانت در امانت باید بین فعل مرتکب جرم و ورود ضرر و زیان به مالک یا متصرف قانونی رابطه علت و معلولی وجود داشته باشد. طبق ماده ۶۷۳ این قانون، هرکس از سفیدمهر یا سفیدامضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به حبس از یک تا سال محکوم میشود و نیز بر اساس ماده ۶۷۴ همین قانون، هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشتههایی از قبیل سفته، چک، قبض یا نظایر آن را به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بیاجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده آنها را به ضرر مالکان یا متصرفان آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند، به حبس از ۶ ماه تا سه سال محکوم میشود. طبق ماده ۶۷۴، مالک و متصرف قانونی میتوانند در خصوص جرم خیانت در امانت تعقیب کیفری متهم را از مراجع ذیصلاح بخواهند.
حمایت