آشنایی با جرم سرقت رایانه‌ای
آشنایی با جرم سرقت رایانه‌ای
سرقت به عنوان یکی از جرایم علیه اموال، در قانون مجازات اسلامی به ربودن مال متعلق به غیر تعریف شده است. پیشرفت روزافزون فناوری، باعث شده است که شیوه و ابزار ارتکاب این جرم نیز تغییر کند. قانونگذار نیز در پی این تحول، سرقت از طریق رایانه را با عنوان سرقت رایانه‌ای جرم‌انگاری کرده است.
سرقت که بسیار شاهد وقوع آن در جامعه هستیم، از انواع جرایم علیه اموال است؛ بهگونهای که بخشی از اخبار مربوط به صفحه حوادث مطبوعات به گزارش مربوط به وقوع این جرم اختصاص دارد.
قانونگذار در قانون مجازات اسلامی، سرقت را ربودن مال متعلق به غیر تعریف کرده و آن را به دو نوع تعزیری و حدی تقسیم کرده که مجازات هر یک از این دو نوع سرقت نیز متفاوت از دیگری است.
پیشرفت روزافزون فناوری، باعث شده است که شیوه و ابزار ارتکاب این جرم نیز تغییر کند و به جای اموالی که تاکنون جرم در مورد آنها اتفاق می‌افتاد، موضوع دیگری جایگزین شود.
در واقع تغییر و پیشرفت جوامع بشری موجب شده است که جرایم نیز از حالت ساده و ابتدایی خارج شده و به صورت پیچیده و متنوع درآیند. از این رو قانونگذار با عنوان سرقت رایانه‌ای به صورت مستقل، سرقت از طریق رایانه را جرم‌انگاری کرده است.
قانونگذار در ماده ۷۴۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375، سرقت رایانه‌ای را تعریف کرده است.
طبق این ماده «هر کس به طور غیرمجاز داده‌های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یك میلیون ریال تا بیست میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یك روز تا یك سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهد شد».
میزان جزای نقدیِ مندرج در این ماده، مطابق مصوبه هیأت وزیران در خصوص «تعدیل میزان مبالغ مجازات نقدی جرایم و تخلفات مندرج در قوانین و مقررات مختلف» مورخ 8 بهمن سال 1399 تغییر یافته است.
در حال حاضر، میزان مجازات نقدیِ جرم سرقت رایانه‌ای در حالت نخست، از ۶ تا ۵۰ میلیون ریال و در حالت دوم، از ۲۰ تا ۸۰ میلیون ریال است. همانطور که ملاحظه می‌کنید رفتار مجرمانه در سرقت رایانه‌ای هم ربودن است، اما این ربودن به چه نحو اتفاق می‌افتد؟
ربودن در سرقت رایانه‌ای به دو روش ممکن است انجام شود؛ در یکی از این روش‌ها پس از سرقت اطلاعات و محتوای متعلق به دیگری، دارنده آنها از این اطلاعات و محتوا محروم می‌شود و دیگر نسخه‌ای از آن در اختیارش باقی نمی‌ماند. مانند آن که سرقت از طریق کات کردن (cut) اتفاق بیافتد.
در روش دیگر، پس از سرقت همچنان یک نسخه از اطلاعات در اختیار صاحب آن باقی می‌ماند که این روش با کپی کردن (copy) اتفاق می‌افتد. مانند آن که شما رایانه خود را برای تعمیر در اختیار کسی بگذارید و او بدون اجازه شما از فایل‌های‌تان کپی بگیرد.
باید توجه داشت که اگر شخصی بدون اجازه شما به رایانه‌تان دسترسی پیدا کند و از برخی اطلاعات موجود در آن عکس بگیرد، نمی‌توان رفتار او را سرقت رایانه‌ای دانست؛ زیرا در این حالت او نه از اطلاعات و محتوای موجود در رایانه‌ی شما کپی گرفته است و نه با کات کردن‌شان، آنها را از دسترس شما خارج کرده است.
در این حالت می‌توان گفت که او مرتکب جرم دسترسی غیرمجاز شده که یکی دیگر از جرایم رایانه‌ای است و شرایط خاصی دارد.
به گزارش مهداد، نکته‌ای که باید مدنظر قرار گیرد، آن است که در سرقت رایانه‌ای با ربودن داده و اطلاعاتی روبهرو هستیم که در سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی مانند لپ‌تاپ و تلفن همراه یا در ابزارهای حامل داده مانند اطلاعات موجود درون فلش و … وجود داشته است. بنابراین اگر شخصی، خود این ابزارها یعنی رایانه، فلش و … را سرقت کند، اگرچه مرتکب سرقت شده است، اما نمی‌توان به آن سرقت رایانه‌ای گفت؛ زیرا در سرقت رایانه‌ای، ربودن محتوای داخلی این سامانه‌ها و ابزارها اهمیت دارد.
در سرقت سنتی موضوع جرم، مال است و باید آنچه ربوده می‌شود دارای ارزش اقتصادی باشد، اما در سرقت رایانه‌ای چون قانونگذار بر این موضوع تأکید نکرده است، موضوع سرقت رایانه‌ای می‌تواند داده، محتوا و اطلاعات دارای ارزش مالی یا غیرمالی باشد.
یعنی اگر شخصی از سامانه‌های رایانه‌ای متعلق به شخص دیگر اطلاعاتی را برباید که هیچ ارزش مالی ندارد (مانند عکس‌های خانوادگی یا نوشته‌های شخصی)، باز هم سرقت رایانه‌ای رخ داده است.
همچنین این موضوع که فرد رباینده چه انگیزه‌ای از سرقت این داده‌ها و اطلاعات دنبال می‌کند، اهمیت ندارد.
بنابراین اگر شخصی به صورت غیرمجاز وارد ایمیل شخص دیگر شود و فایل مربوط به نوشته‌های او را از ایمیل او کپی کند تا صرفاً بتواند آنها را بخواند، مرتکب سرقت رایانه‌ای شده است.
در واقع با اینکه او هیچ انگیزه ناشایستی ندارد، اما این موضوع در وقوع جرم سرقت بیتاثیر است.
نکته دیگری که وجود دارد و باید مورد توجه قرار گیرد، تفاوت میان سرقت رایانه‌ای با کلاهبرداری رایانه‌ای است.
کلاهبرداری رایانه‌ای هم یک جرم رایانه‌ای است، اما متفاوت از سرقت رایانه‌ای است. در کلاهبرداری رایانه‌ای شخص مرتکب درصدد آن است که از ابزارهای رایانه‌ای استفاده کند تا وجه، مال یا امتیاز مالی به دست آورد.
مانند آن که شخصی با ورود غیرمجاز به سامانه بانک، مبلغی را از حساب یک شخص به حساب خود انتقال دهد. در حالی که در سرقت رایانه‌ای، محتوا و اطلاعات مربوط به یک شخص مورد سرقت قرار می‌گیرد.حمایت
قانونگذار در قانون مجازات اسلامی، سرقت را ربودن مال متعلق به غیر تعریف کرده و آن را به دو نوع تعزیری و حدی تقسیم کرده که مجازات هر یک از این دو نوع سرقت نیز متفاوت از دیگری است.
پیشرفت روزافزون فناوری، باعث شده است که شیوه و ابزار ارتکاب این جرم نیز تغییر کند و به جای اموالی که تاکنون جرم در مورد آنها اتفاق می‌افتاد، موضوع دیگری جایگزین شود.
در واقع تغییر و پیشرفت جوامع بشری موجب شده است که جرایم نیز از حالت ساده و ابتدایی خارج شده و به صورت پیچیده و متنوع درآیند. از این رو قانونگذار با عنوان سرقت رایانه‌ای به صورت مستقل، سرقت از طریق رایانه را جرم‌انگاری کرده است.
قانونگذار در ماده ۷۴۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375، سرقت رایانه‌ای را تعریف کرده است.
طبق این ماده «هر کس به طور غیرمجاز داده‌های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یك میلیون ریال تا بیست میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یك روز تا یك سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهد شد».
میزان جزای نقدیِ مندرج در این ماده، مطابق مصوبه هیأت وزیران در خصوص «تعدیل میزان مبالغ مجازات نقدی جرایم و تخلفات مندرج در قوانین و مقررات مختلف» مورخ 8 بهمن سال 1399 تغییر یافته است.
در حال حاضر، میزان مجازات نقدیِ جرم سرقت رایانه‌ای در حالت نخست، از ۶ تا ۵۰ میلیون ریال و در حالت دوم، از ۲۰ تا ۸۰ میلیون ریال است. همانطور که ملاحظه می‌کنید رفتار مجرمانه در سرقت رایانه‌ای هم ربودن است، اما این ربودن به چه نحو اتفاق می‌افتد؟
ربودن در سرقت رایانه‌ای به دو روش ممکن است انجام شود؛ در یکی از این روش‌ها پس از سرقت اطلاعات و محتوای متعلق به دیگری، دارنده آنها از این اطلاعات و محتوا محروم می‌شود و دیگر نسخه‌ای از آن در اختیارش باقی نمی‌ماند. مانند آن که سرقت از طریق کات کردن (cut) اتفاق بیافتد.
در روش دیگر، پس از سرقت همچنان یک نسخه از اطلاعات در اختیار صاحب آن باقی می‌ماند که این روش با کپی کردن (copy) اتفاق می‌افتد. مانند آن که شما رایانه خود را برای تعمیر در اختیار کسی بگذارید و او بدون اجازه شما از فایل‌های‌تان کپی بگیرد.
باید توجه داشت که اگر شخصی بدون اجازه شما به رایانه‌تان دسترسی پیدا کند و از برخی اطلاعات موجود در آن عکس بگیرد، نمی‌توان رفتار او را سرقت رایانه‌ای دانست؛ زیرا در این حالت او نه از اطلاعات و محتوای موجود در رایانه‌ی شما کپی گرفته است و نه با کات کردن‌شان، آنها را از دسترس شما خارج کرده است.
در این حالت می‌توان گفت که او مرتکب جرم دسترسی غیرمجاز شده که یکی دیگر از جرایم رایانه‌ای است و شرایط خاصی دارد.
به گزارش مهداد، نکته‌ای که باید مدنظر قرار گیرد، آن است که در سرقت رایانه‌ای با ربودن داده و اطلاعاتی روبهرو هستیم که در سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی مانند لپ‌تاپ و تلفن همراه یا در ابزارهای حامل داده مانند اطلاعات موجود درون فلش و … وجود داشته است. بنابراین اگر شخصی، خود این ابزارها یعنی رایانه، فلش و … را سرقت کند، اگرچه مرتکب سرقت شده است، اما نمی‌توان به آن سرقت رایانه‌ای گفت؛ زیرا در سرقت رایانه‌ای، ربودن محتوای داخلی این سامانه‌ها و ابزارها اهمیت دارد.
در سرقت سنتی موضوع جرم، مال است و باید آنچه ربوده می‌شود دارای ارزش اقتصادی باشد، اما در سرقت رایانه‌ای چون قانونگذار بر این موضوع تأکید نکرده است، موضوع سرقت رایانه‌ای می‌تواند داده، محتوا و اطلاعات دارای ارزش مالی یا غیرمالی باشد.
یعنی اگر شخصی از سامانه‌های رایانه‌ای متعلق به شخص دیگر اطلاعاتی را برباید که هیچ ارزش مالی ندارد (مانند عکس‌های خانوادگی یا نوشته‌های شخصی)، باز هم سرقت رایانه‌ای رخ داده است.
همچنین این موضوع که فرد رباینده چه انگیزه‌ای از سرقت این داده‌ها و اطلاعات دنبال می‌کند، اهمیت ندارد.
بنابراین اگر شخصی به صورت غیرمجاز وارد ایمیل شخص دیگر شود و فایل مربوط به نوشته‌های او را از ایمیل او کپی کند تا صرفاً بتواند آنها را بخواند، مرتکب سرقت رایانه‌ای شده است.
در واقع با اینکه او هیچ انگیزه ناشایستی ندارد، اما این موضوع در وقوع جرم سرقت بیتاثیر است.
نکته دیگری که وجود دارد و باید مورد توجه قرار گیرد، تفاوت میان سرقت رایانه‌ای با کلاهبرداری رایانه‌ای است.
کلاهبرداری رایانه‌ای هم یک جرم رایانه‌ای است، اما متفاوت از سرقت رایانه‌ای است. در کلاهبرداری رایانه‌ای شخص مرتکب درصدد آن است که از ابزارهای رایانه‌ای استفاده کند تا وجه، مال یا امتیاز مالی به دست آورد.
مانند آن که شخصی با ورود غیرمجاز به سامانه بانک، مبلغی را از حساب یک شخص به حساب خود انتقال دهد. در حالی که در سرقت رایانه‌ای، محتوا و اطلاعات مربوط به یک شخص مورد سرقت قرار می‌گیرد.حمایت
نویسنده
چگونه از معلم شکایت کنیم؟ 
حکم قانونی فرزند زنا زاده 
ارث غایب مفقودالاثر 
حق الزحمه امین چقدر است 
شرایط ثبت نام سهام عدالت